20. Yüzyılda Neler Oldu? Tarihi Olaylar ve Yaşanan Gelişmelerin Özeti

0
Advertisement

20. yüzyılda Türkiye ve Dünyada neler yaşanmıştır? 20. Yüzyıl tarihi olayları, icatları, gelişmeleri, açıklamaları, hakkında bilgi.

Dünya 20. yy. da soluk kesici bir hızla değişti. Uçan makineleri icat ettik, birçok hastalığa çare bulduk, uzaya yolculuk ettik ve yeryüzünün çevresine saniyede sözcükler ve resimler yolladık.

1900’de çoğu kişi köylerde yaşıyordu. Önemli şehirler çok küçüktü. Yüzyıl boyunca insanlar hızla genişleyen kasaba ve şehirlere taşındılar. Bazıları için şehir hayatı elverişli ve hoş iken şehirlerin kenar mahallelerinde yaşayan yoksullar için amansız ve şiddet doluydu. 1990’lara gelindiğinde 30 milyon kadar çocuk sokaklarda yaşıyordu.

Teknoloji ve din

Yüzyılın başında birkaç evin tuvaleti, akan suyu veya elektriği vardı. Milyonlarca insan hâlen böyle yaşamasına rağmen, zengin ülkelerde (Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika ve Doğu Asya) merkezi ısıtma, klima ve çamaşır makinelerinden bilgisayara uzanan ev aletleriyle hayat değişime uğradı. Bazı toplumlarda (özellikle Avrupa ve komünist Çin) bir ibadet yerine düzenli giden insanların sayısı büyük ölçüde düştü. Ancak, Amerika’da ve Müslüman dünyasında din her zamankinden önemliydi. Yüzyılın son çeyreği farklı din grupları arasındaki çatışmalarda endişe verici bir artış oldu.

Amelia Earhart

Amelia Earhart, Los Angeles, 1928 – Kaynak: commons.wikimedia.org

Kadın ve çocuk hakları

1900’de dünya nüfusunun çoğu, okuma yazma bilmiyordu. Batıda bile çocukların çoğunluğu sadece birkaç yıllık ilk öğrenime sahipti. Yüzyılın sonlannda çocuklann büyük bir çoğunluğu okula gidiyor ve birçoğu üniversiteye devam ediyordu. Hayat daha karmaşık bir hâl aldıkça insanların iş sahibi olmak için eğitime gereksinimleri oldu.

1900’de kadınlar, eğitimi veya paralı işi olmayan ikinci sınıf vatandaşlar olarak görülüyordu. Yüzyılın sonunda yönetimlerin çoğu erkek ve kadınlara eşit davrarulmasırta, kadınlara da aynı olanaklann verilmesine karar verdi.

Advertisement

İletişim

Ucuz, seri üretilen otomobillerin ortaya çıkışı, insanlann yaşama biçimini ve şehirlerle kırsal kesimi değiştirdi. Hava yolculuğu, telefonlar, radyo, televizyon ve uydu iletişimi insanları birbirine yakınlaştırdı. Atletler Olimpiyat Oyunları gibi uluslararası spor olayları için buluştular. 1945’te Birleşmiş Milletler, anlaşmazlıkların barışla çözülmesine yardımcı olmak, yoksulluk ve ırkçılık gibi sorunları ele almak için kuruldu. Uluslararası firmalar pek çok ülkede faaliyete başladı.

İhtilaf

Ne yazık ki daha iyi iletişim daha az ihtilafla sonuçlanmadı. İki korkunç dünya savaşında (1914-1918 ve 1939-1945) şehirler yıkıldı ve milyonlarca insan öldürüldü. II. Dünya Savaşı dünyayı iki süper gücün egemenliğine bıraktı: Kapitalist ABD ve komünist SSCB. Aralarındaki rekabet Soğuk Savaş denen tehlikeli bir gerilim dönemine yol açtı.

Birinci Dünya Savaşı

Birinci Dünya Savaşı

Soğuk Savaş yüzyılın ikinci yarısına gölge düşürdü. Silahlara milyarlarca sterlin harcandı. Beton ve dikenli telli bariyerler Doğu ve Batı Avrupa’yı böldü. Kapitalistlerle komünistler arasındaki mücadele dünyaya yayıldı.

Nükleer silahlar başka bir dünya savaşını neredeyse düşünülemez yaptı. Ancak, Kore Savaşı (1950-1953), Vietnam Savaşı (1963-1975) ve Afgan Savaşı (1979-1989) gibi birçok küçük ihtilaf daha oldu. Orta Doğu israil’le Arap komşuları arasında bir dizi savaşa (1948-1973) ve Iranla Irak arasında acı bir savaşa (1980-1988) sahne oldu.

SSCB’nin 1989’da çöküşüyle Soğuk Savaş sona erdi. Bu yıllarda demokratik ülkelerle komünist Çin arasındaki ilişkiler gelişmişti. Büyük bir savaş artık pek olası olmasa da Yugoslavya’da, Somali’de, Ruanda’da ve Rusya’yla Çeçenistan arasında kanlı savaşlar yaşandı.

İmparatorluklar ve devletler

Yüzyılın başında İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinin dünyaya dağılan imparatorlukları vardı. Avrupalılar Afrika, Karayipler ile Okyanusya’nın çoğunu ve Asya’nın geniş kısımlarını yönetiyordu. 1914’ten önce Orta Doğunun büyük kısmı Osmanlı imparatorluğunun parçasıydı. Avrupa devletlerinin gücü azaldıkça bu imparatorluklar dağıldı ve pek çok ulus bağımsızlığını kazandı. Yıllar içinde, birçok yeni bağımsız devlet kuruldu.

Advertisement

Bir grup insanın başkası tarafından kitle hâlinde öldürülmesi (soykırım) 20. yy.ı gölgeledi. Yaklaşık 6 milyon Yahudi’nin Naziler tarafından yok edilmesi buna en kötü örnekti. Ancak Kamboçya (1975-1979) ve Ruanda’daki (1994) katliamlar da aynı derecede korkutucuydu. Yüzyılın sonunda çoğu devletin ırkçılığa engel olan yasaları bulunuyordu. En büyük ırkçılık karşıtı zafer 1993-1994’te Güney Afrika’da beyaz rejimin tamamen yıkılmasıydı.

Berlin Duvarının Yıkılması

Berlin Duvarının Yıkılması

Çözülmemiş sorunlar

20. yy. bilimin trajedi ve zaferleriyle damgalandı. Çok büyük teknolojik gelişmeler kaydedildi; ancak birçok başka zorluk kaldı. Zenginle yoksul arasındaki fark her zamankinden büyüktü. Hava kirliliği, gezegeni zehirlemekle tehdit ediyordu. İnsanlar farklılıklarını halletmek için hâlen savaşa başvuruyorlardı. Bu sorunları çözmek için beraber çalışmayı öğrenmek geleceğin mücadelesidir.


Leave A Reply