Timuroğulları İmparatorluğu ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Timuroğulları İmparatorluğu hanedan üyeleri kimlerdi nerelerde hüküm sürmüşlerdi.
Timur’la, ondan sonra aynı soydan gelen hükümdarların yönettikleri geniş ülke «Timuroğulları İmparatorluğu» diye anılır. Bu imparatorluk en geniş zamanında batıda Balkanlar’dan kuzeyde Volga kıyılarına, güneyde Hint Okyanusu’ndan doğuda Orta Asya’ya kadar uzanıyordu. İmparatorluk zaman zaman, ayrı adlar altındaki kollarla geniş ülkelere yayılmıştır.
Timur öldüğü zaman dört oğlundan yalnız ikisi sağdı. Bunlardan Miranşah, Azerbaycan ve Diyarbakır Beyi idi. Babasının ölümünden sonra üç yıl kadar Karakoyunlu Beylerin elinde oyuncak gibi yaşadı. Timur’un öbür oğlu Şahruh, İmparatorluğun gerçek varisiydi. Yalnız, Timur, ölen büyük oğlu Cihangir’in oğlu Pir Mehmed’i veliaht yapmıştı. Böylece, Timur İmparatorluğu kardeşlerle kardeş çocukları arasında bölüşülüp parçalandı, biri Semerkant’ta, biri Herat’ta iki ayrı kol türedi.
Önce imparatorluk Miranşah’ın oğlu Halil’in elinde kaldı. 1408’de onun öldürülmesi üzerine Semerkant tahtını Timur’un oğlu Şahruh ele geçirdi. Semerkant sultanlarının en büyüklerinden olan, en uzun saltanat süren Şahruh (1408’den 1447’ye kadar) aynı zamanda Herat’ta da hüküm sürdü. Timuroğulları’ndan Babür’un Hindistan’da kurduğu devlet «Babür İmparatorluğu» diye anılır.
Şahruh sülalesi’nin Herat (Horasan) kolu 1470’te, ondan sonra gelen Şeyh Ömer soyu ise 1505’te son buldu. Semerkant kolu (Maveraünnehir) ise Sultan Ali Mirza (saltanatı 1498-1500) zamanında söndü. Timur’un ele geçirip imparatorluk kurduğu, onun soyundan gelen Timuroğulları’nın yüzyıl kadar hüküm sürdüğü topraklar 1505’te Özbek hanlarının eline geçti.
Timur İmparatorluğu yer yer dağılıp çözüldü. Taht kavgalarının yanı sıra, beyler, komutanlar arasında da kanlı çarpışmalar, sınırları karıştırdı. Birçok hanlar, beyler baş kaldırıp, toprakları bölüştüler. Bu arada Horasan’da türlü tarikatların dal budak sarması birliği büsbütün bozdu.
Timuroğulları’nın içinde, bilimde, sanatta ün yapanlar da vardır. Şahruh iyi bir şehirciydi. Herat’ta birçok kıymetli eser bıraktı. Onun torunu Uluğ Bey, batıda bile tanınan bir bilim adamıdır. Sultan Hüseyin Baykara da Timuroğullarından, değerli bir edebiyat ve bilim adamıdır.
