Tiroit bezi nedir, tiroit bezi ne işe yarar? Tiroit bezinin yapısı, özellikleri nelerdir? Tiroit bezinin vücuttaki yeri ve görevleri hakkında bilgi.
Tiroit Bezi Nedir?
Tiroit Bezi; boynun ön bölgesinde, göğüs kemiğinin hemen üstüne rastlayan bölgede bulunan bezdir. Yaklaşık 5., 6., 7. boyun ve 1. sırt omuru hizasındadır. Kabaca H harfine benzer. Yaklaşık 25 gr ağırlığındadır. Kadınlarda gebelik ve adet dönemlerinde biraz büyür. Kan damarları açısından çok zengindir ve bağ dokusundan yapılmış bir zarla sarılıdır. Temel yapısını folikül adı verilen çok sayıdaki küçük küresel bezcikler oluşturur.
Foliküllerin arasında parafoliküler hücreler adı verilen bazı hücreler bulunur. Bu hücreler tirokalsitonin adı verilen bir hormon salgılarlar. Tirokalsitonin hormonu kandaki kalsiyum düzeyini düşürür, kemiklere kalsiyum oturmasını kolaylaştırır. Tiroit bezinin esasını oluşturan folikül hücreleri tiroksin ve bunun bir başka biçimi olan triiodotironin adı verilen iki hormon salgılarlar.
Tiroit Hormonları
Tiroit hormonları, aşağıdakileri içeren hayati vücut fonksiyonlarını düzenler:
- Nefes
- Kalp hızı
- Santral ve periferik sinir sistemleri
- Vücut ağırlığı
- Kas gücü
- Adet döngüleri
- Vücut ısısı
- Kolesterol seviyeleri
Tiroit Bezi Nasıl Çalışır?
Tiroit, hormonları vücudun hücrelerine ulaşabilmesi için kan dolaşımına hormonları üreten, depolayan ve salgılayan bezlerden oluşan endokrin sisteminin bir parçasıdır. Tiroit bezi iki ana hormon yapmak için yediğiniz yiyeceklerden iyot kullanır:
Triyodotironin (T3) ve Tiroksin (T4)
T3 ve T4 seviyelerinin ne çok yüksek ne de çok düşük olmaması önemlidir. Beyindeki iki bez – hipotalamus ve hipofiz, T3 ve T4 dengesini korumak için iletişim kurar.
Hipotalamus, tiroit bezine tiroit stimüle edici hormon (TSH) adı verilen bir hormonun salınımını artırarak veya azaltarak daha fazla veya daha az T3 ve T4 üretmesini söyleyen hipofizi bildiren TSH Serbest Bırakma Hormonu (TRH) üretir.
Kandaki T3 ve T4 seviyeleri düşük olduğunda, hipofiz bezi, tiroit bezine daha fazla tiroit hormonu üretmesini bildirmek için TSH salgılamasını arttırır.
Eğer T3 ve T4 seviyeleri yüksekse, hipofiz bezi bu hormonların üretimini yavaşlatmak için tiroit bezine daha az TSH salgılar.
Tiroit Bezi Hastalıkları
Tiroit bezinin bazı hastalıkları da vardır. Bunlardan en sık görüleni guatrdır. Bir başka tehlikeli hastalık ise kanserdir. Folikül epitelinden kaynaklanan üç tür tiroit kanseri vardır. Anaplastik tür ender görülür ve hızlı gelişir, tedaviye karşılık vermez. Daha sık rastlanan foliküler karsinom, akciğer ve kemiklere sıçrayabilir. En sık rastlanan papillar karsinom ise genellikle yavaş seyreder ve uzak organlara sıçramaz. Bu hastalığa yakalanmış hastalar tedavi edilmeseler bile uzun yıllar yaşayabilirler.
Nodül adı verilen şişlikler gösteren guatrı olan hastalar fazla olmasına karşın, tiroit kanserine oldukça seyrek rastlanır. Özellikle genç erkeklerde yeni fark edilen, oldukça ser ve sintigrafide işlersiz görünen nödüllerde kanser olasılığı fazladır. Tedavi cerrahi ve radyoaktif iyot 13 ile yapılır.
