Tohumsuz (Çiçeksiz) Bitkiler Nelerdir? Genel Özellikleri Üremeleri Nasıldır?

0
Advertisement

Bitkiler aleminin iki büyük grubundan birisi olan tohumsuz yani çiçeksiz bitkiler ve genel özellikleri ve üreme mekanizmaları hakkında bilgiler.

eğrelti

Kaynak: pixabay.com

Tohumsuz (Çiçeksiz) Bitkiler

Gerçek tohum üretmeyen bitkiler üremek için sporları kullanır. Sporlar genelde özelleşmiş yapılar içinde oluşur ve esas olarak rüzgârla yayılır.

Tohumsuz bitkiler sporlar aracılığıyla ürerler. Sporlar, gelişim süreçlerinin ilk aşamalarındaki organizmalardır; tek bir hücreden ya da bir hücre kümesinden oluşurlar. Sporlu bitkiler arasında algler, yosunlar, eğrelti otları ve atkuyrukları sayılabilir.

Algler—Atalar

Bugünkü bütün bitkilerin kökeni, yaşam ağacının alt dallarında yer alan bitkilerle aynı sınıfa konan yeşil alglere dayanır. Algler pigment klorofili içeren kloroplastlar gibi hücre organelleriyle donanmış tek hücreli ya da çokhücreli yeşil organizmalardır. Botanik araştırmacıları günümüz bitkilerine en yakın olan yeşil algleri incelemeyi sürdürüyor. Genelde algler suda yaşar ve bütün bitkilerin büyümesini sağlayan fotosentez işlemini yürütür. Biçim ve yapı bakımından epey değişken olmakla birlikte, çoğunun zincire ya da yaprağa benzeyen bir görünüşü vardır. Kıyı bölgelerinde balıklara ve diğer canlılara besin sağlarlar; bazen deniz tabanını bir orman gibi kaplarlar. Ne var ki, gereğinden fazla gübre kullanımının yol açtığı aşırı alg büyümesi, su kütlesinin ekolojik dengesini bozar.

Yosunlar-Ufak Bitkiler

Yosunlar, sulu ortamlara bağımlı olan son derece değişken bir bitki topluluğudur. Çok küçüktürler ve gerçek yaprak, sap ve kökleri yoktur. Bu nedenle nemi, mumsu bir örtünün su kaybını önlediği yüzeylerinden alırlar.

Sıvıları aktarmak için gerekli basit hücrelerle donanmış yosun türleri çok azdır. Üreme için de neme gerek duyarlar; çünkü eril üreme hücreleri dişi hücrelere ince bir su tabakasıyla ulaşır. Yağmur ya da çiyden alınmış hafif bir nem örtüsü genellikle bu iş için yeterlidir.

Advertisement

yosunlar

Yosunlar kuru alanlarda da yetişir ve susuz bir ortama uzun süre dayanır. Dikey büyümeyi sağlayan bir destek yapısının yokluğu nedeniyle, çoğu ancak birkaç santimetre boy atar; buna karşılık yatay yönde geniş bir alana yayılabilirler.

Uzun Yapraklı Eğrelti Otları

Eğrelti otları çok değişik türleri kapsayan bir bitki topluluğudur.

Ayırt edici özellikleri çoğunlukla çentikli ya da tüylü kenarları olan çok uzun yapraklardır. Büyümenin erken dönemlerinde bir kemanın baş kısmını andıran kıvrık yapraklar zamanla açılır. Eğrelti otlarının saplarında ve yapraklarında su ve besin iletimini sağlayan dallı bir damar sistemi vardır. Yaprakların alt tarafındaki spor keseleri, sporları birkaç metre öteye fırlatarak rüzgârla yayılmalarını sağlar.

Eğrelti otlarına esasen tropikal kuşaktaki gölgeli ve nemli yaşam alanlarında rastlanır; ama ılıman kuşak ormanlarında da yetişirler. Birçoğu küçük olmasına karşın, bazı dev ağaç eğrelti otlarının boyu 30 m’ye kadar ulaşabilir.

Atkuyrukları

Atkuyruğunun içi boş ve dikey sapı, çırpı gibi küçük yaprakların yetiştiği bölmelere ayrılmıştır. Bazı sapların ucunda üreme sporlarının yer aldığı koniye benzer bir yapı bulunurken, kök gövde sistemi yeraltında derinlere iner. Milyonlarca yıl önce boyları 30 m’ye kadar ulaşabilen bu sporlu bitkiler günümüzde daha çok nemli ortamlarda ancak 8 m’ye kadar büyür. Atkuyruğu bazen kanamayı durdurma ya da boşaltımı tetikleme özelliği sayesinde idrar söktürmek gibi amaçlarla şifalı bitki olarak kullanılır.

Advertisement
eğrelti otu sporları

eğrelti otu sporları

Sporlu ve Tohumlu Bitkilerin Yayılma Mekanizmaları

Eğrelti gibi sporlu bitkilerin spor keseleri kuruyunca patlayıp açılır. Böylece havaya savrulan sporların dağılmasını rüzgâr ve su sağlar. Buna karşılık, tohumlu bitkilerin birçoğu meyvelerini ve tohumlarını yaymaya yönelik mekanizmalar geliştirmişlerdir. Nektarın yanısıra çiçek biçimi, rengi ve kokusu bazı hayvan türlerini belirli bitkilere çeker. Hayvanlar çoğu kez bir bitkinin meyvelerini yiyip sindirir ve tohumlarını dışkıyla çok ötede bir yere bırakır. Bazı tohumların ve meyvelerin yoldan geçen memeli hayvanlara yapışmalarını sağlayan dikenleri ya da kancaları vardır; böylece uzak mesafeler aştıktan sonra yere düşüp çimlenirler.


Leave A Reply