Radyasyon kirliliği nedir? Radyasyon kirliliğinin etkileri, zararları nelerdir? Radyasyon kirliliğini önleme ve korunma yolları nelerdir?
Kaynak: pixabay.com
RADYASYON KİRLİLİĞİ
Duyu organlarımızın algılamadığı, belli bir kaynaktan bazı radyoaktif maddelerin yaydığı, yüksek enerjili zararlı ışın ve parçacıklar radyasyonu oluşturur.
Radyoaktif özellikteki maddeler parçalanarak çevreye alfa, beta ve gama gibi ışınlar yayar.
- *** Gama ışınları bütün vücuda zarar verir.
- *** Alfa ışınları derinin dış yüzeyine etki eder.
- *** Beta ışınları deri ve deri altı dokusuna zarar verir.
Güneşten gelen mor ötesi ışınların çoğu yeryüzüne ulaşmadan ozonosfer tarafından uzaya yansıtılır. Dünyamıza bu ışınlardan ancak %2’si ulaşabilmektedir. Bu miktarın artması, cilt kanseri gibi radyasyona bağlı çeşitli rahatsızlıkların açığa çıkmasına neden olur.
Radyoaktif kirlilik, insanoğlunun radyoaktif maddelere müdahalesi ile açığa çıkmıştır. Modern hayat, sağladığı bir çok kolaylıklarla birlikte, enerji gereksinimi ve bazı problemleri de beraberinde getirmiştir.
Yüzyılımızın ilk yarısında barajlardan ve termik santrallerden elde edilen enerji, bir süre sonra yetersiz kalmıştır. Dolayısıyla bilim adamları radyoaktif izotopların fizyonundan açığa çıkan nükleer enerjiyi kullanma yolunu seçmişlerdir. Bu amaçla, Amerika Nevada Çölü’nde, Rusya Kazakistan çöllerinde, Fransa Pasifik’te nükleer denemeler yapmıştır.
Bu denemelerde çevrenin radyoaktif kirliliğe maruz kaldığı bir gerçektir. Çeşitli çevreci örgütler bu konuya duyarlılık gösterseler bile, nükleer enerjinin getireceği ekonomik güç baskın gelmiştir.
Özellikle denemelerin yapıldığı bölgelerdeki radyasyon; hava, su ve toprak kirliliğine yol açmıştır. Hava ve suyla taşınan radyasyon, deneme yapılan bölgelerin dışındaki bölgeleri de etkilemiştir.
Ayrıca bazı ülkeler nükleer, reaktörden sağladığı enerjiyle hareket eden gemi, denizaltı ve uçak gemisi gibi araçlar üretmişlerdir. Ekonomik olarak düşünüldüğünde çok etkin olan bu araçlar; bir arıza, kaza veya teknik problem gibi aksi durumlarda ise potansiyel tehlike özelliğini korumaktadır.
Radyasyonun kaynaklarını iki gruba ayırabiliriz.
- © Doğal radyasyon kaynakları: Güneşten gelen mor ötesi ışınlar ve yerkürede bazı kayalar içinde bulunan (Uranyum, Toryum, Sitrontiyum gibi radyoaktif izotoplar) radyoaktif maddelerdir.
- © Yapay radyasyon kaynakları: Enerji elde etmek için kullanılan radyoaktif maddelerden ve nükleer silahlardan ortama yayılan radyasyondur.
Kaynak: pixabay.com
Radyasyonun Etkileri
- © Nükleer deneme, patlama vb. sebeplerle çevreye yayılan radyoaktif maddeler, toz ve duman meydana getirerek ışığın yeryüzüne ulaşmasını engeller. Ayrıca güneşten gelen ışınların yansımasıyla toz bulutunun altındaki bölgelerde hava sıcaklığı düşecektir. Sonuç olarak iklim şartlarında önemli değişikliklere sebep olur.
- © insanlarda ve diğer canlılarda kanser ve ölümlere neden olur. Radyasyon özellikle canlılarda kalıtsal hastalıkların ortaya çıkmasında etkilidir.
- © Toprakta ve havada bulunan radyasyon, ekolojik dengeyi bozmaktadır.
Radyasyon kirliliğinin önlenmesi için alınacak tedbirler
- ***Dünyada nükleer silah denemeleri yasaklanmalıdır.
- ***Nükleer atıkların denizlere atılması engellenmelidir.
- ***Nükleer santrallerdeki kazalara karşı gerekli önlemler alınmalı ve atık maddeler güvenli yerlerde depolanmalıdır.
- ***Radyasyon yayan tıbbi malzemelerin kullanımı sırasında gerekli tedbirler alınmalıdır.
- ***Bizi güneşin zararlı ışınlarından koruyan ozon tabakasına zarar veren faaliyetler durdurulmalıdır.
Radyasyondan Korunma Yolları
- © Nükleer santrallerde kazalara karşı önceden önlemler alınmalıdır.
- © Nükleer atıklar gelişigüzel atılmamalıdır.
- © Dünyada nükleer silah denemeleri yasaklanmalıdır.
- © Araştırma merkezlerinde radyasyon çıkaran makineler kullanımı standartlara uygun yürütülmeli, çalışanlar özel giysilerle korunmalıdır.
- © Ozon tabakası radyasyondan korunmalıdır.
