Toplumsal Hareketlilik ve Türleri

Toplumsal hareketlilik nedir? Toplumsal hareketlilik türleri ve özellikleri, yatay ve dikey hareketlilik hakkında bilgi.

Toplumsal Hareketlilik

Bireyin, ekonomik, sosyal ya da coğrafi konumunda yaşadığı değişikliklerdir. Dikey ve yatay hareketlilik olmak üzere iki şekilde ortaya çıkar.

1. Yatay Hareketlilik

Bireyin saygınlık sıralamasında önemli bir değişme olmaksızın, bir etkinlik dalından ötekisine geçmesidy*. Birey hangi sosyal tabakada ise yine o tabaka içinde kalır. Dikey ve yatay hareketlilik olmak üzere iki şekilde ortaya çıkar.

a) Coğrafi alanda yatay hareketlilik:

✓ Sadece coğrafi mekan üzerinde gerçekleşen hareketliliktir.

✓ En çok görülenlerden biri köyden kente göçtür.

✓ Artan iş piyasası, şehir merkezlerinin büyümesi, yatay hareketliliği hızlandırmıştır.

✓ Ulaşım ve haberleşme olanağının artması yatay hareketliliği artıran bir diğer unsurdur.

✓ Mevsimlik işçilerin çalışmak için bulunduğu yerden kalkıp iş merkezlerine gitmesi de yatay hareketlilik olarak nitelendirilebilir.

b) Toplumsal yapıda yatay hareketlilik:

✓ Bu hareketlilikte bireyin statüsü, prestiji ciddi boyutlarda değişime uğramaz. Grup ya da konum değişiklikleridir.

2. Dikey Hareketlilik

Bireyin saygınlık sıralaması bakımından bir sosyal tabakadan diğerine yükselmesi ya da düşmesidir. Bir iş adamının iflas etmesi, piyangodan büyük ikramiye kazanma gibi örnekler dikey hareketliliktir.

Dikey Hareketliliğin Toplumsal Sonuçları:

• Toplumsal yapının dinamik olmasını sağlar.

• Çeşitli mesleklerin doğmasına yol açar.

• İnsanların yaşam standartlarının yükselmesine yol açar.

• Yükselme isteğinin bireylerde gerilim yaratmasına neden olur.

Dikey hareketlilik de yatay hareketlilik de toplumsal değişmeye neden olur. Dikey hareketlilik sonucu daha üst tabakaya geçen kişiler, o tabakanın yaşama, düşünme biçimini benimsemeye çalışırlar. Yatay hareketlilik sonucunda ortaya çıkan göçler kültür değişmelerine yol açar.