Sosyolojide toplumsal kurum olarak din ve ahlak nedir? Dinin ve ahlakın özellikleri ve toplumsal kurumlar içindeki yeri, önemi hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Toplumsal Kurum Olarak Din
Din, sosyolojik olarak “Bir kutsala inanan insanların meydana getirdiği topluluğun inanış, ayin ve ibadetlerı’ni ifade eder. Tarihsel süreç içinde çeşitli din biçimleri görülmektedir. Bunlar:
► Totemizm: Ortak ata sayılan bir hayvan, bitki ya da eşyaya tapmadır. Bu inançta “mana” totemin sahip olduğu gücü, “tabu” yasaklar sistemini,, “kurban” totemin kızgınlığını gidermek ya da yardımını sağlamak amacıyla hayvan veya insanın öldürülmesini anlatır. Mana (kut), eşyanın ve insanın değerini veren bir güç olarak hem maddi hem manevi bir güçtür, kutsal çerçevesine giren her şeyde yaygın olarak bulunur. Ağda balık tutulması, evin yıkılmaması, kayığın denize dayanması hep mana yüzündendir. Mana tarlada bolluk ve bereket ilaçlarda iyi edici güçtür. Kurban, “intişiyuma” ayini sırasında uygulanır. Bundan amaçlanan beklentilerden biri de totem neslinin üremesidir. Eti haram olan totem hayvan ancak bu törenlerde yenebilirdi.
► Fetişizm: Tapınılan hayvan, bitki ya da eşyanın sembolüne tapmadır. Doğa güçlerine tapma “naturizm”, belli bir hayvana tapma “animalizm”, insan biçiminde tanrılara tapma “antropomorfizm”, ata ruhlarına tapma “manizm” bu inanç biçimiyle ilgilidir.
►Politeizm: Doğadaki güçlerin insan ya da yarı insan-hayvan biçiminde tasarlandığı “çok tanrıcılık” tır.
►Ahlak dinleri: İyilik ve kötülük tannları gibi soyut kavramlarla tasarlanmış güçlere tapmayı anlatan Mazdeizm, Brahmanizm bunun örnekleridir.
►Monoteizm: (Tek tanrıcılık) doğa üstü, her şeye gücü yeten tek tanrıya tapmadır: Musevilik, Hristiyanlık, Müslümanlık gibi…
Dinlerin bu şekilde sınıflandırılması, aynı zamanda, dinin tarih içindeki evrimini de gösterir.
LAİKLİK: Hukuksal bir kavram olarak, dinin elinden siyasal ve hukuksal gücün alınarak, siyasal bir kurum olan devlete aktarılması anlamına gelir. Laik devlet, ayrım göstermeden her tür inanç ve ibadet özgürlüğünü güvence altına alır. Laiklik ilkesinin toplumsal yaşamda etkili hale gelmesi bilim, sanat ve hukukun çağdaş toplumlarda gelişmesine elverişli bir ortam hazırlamıştır.
Toplumsal Kurum Olarak Ahlak:
Bir toplumda ya da bir toplumsal grupta bir arada yaşamayı sağlayan, davranış birliğini koruyan ve denetleyen kurallar bütününden oluşan toplumsal bir kurumdur.
Ahlak anlayışları, çağlar içinde değişiklik göstermişse de ahlakın temel özellikleri şöyle sıralanabilir:
- a) Bireyin toplum içindeki davranışlarını düzenler.
- b) Her toplumda iyi ve kötü kavramlarının içeriğine göre biçimlenir.
- c) Ahlak değerleri toplumdan topluma ve aynı toplumda zamanla değişiklik gösterir.
- d) Ayıplama, kınama ya da takdir etme, övme gibi yaptırımlara sahiptir.
- e) Bir zaman ahlakın içinde bulunan kuralla zamanla hukuk kurallarına dönüşebilir.
