Topografya nedir ne demektir? Topografya haritalarının özellikleri nelerdir? Ne işe yararlar? Topografya ve haritaları hakkında temel bilgiler.
Bir yeri, engebelerini belirtecek biçimde, kağıt üzerine çizgilerle gösterme işine «topografya» denir. Topografya, bir arazi alanının fiziksel özelliklerini tanımlar. Bu özellikler genellikle dağlar, nehirler, göller ve vadiler gibi doğal oluşumları içerir. Yollar, barajlar ve şehirler gibi insan yapımı özellikler de dahil edilebilir. Topografi genellikle bir topografik harita kullanarak bir alanın çeşitli yüksekliklerini kaydeder.
Haritalar, genel olarak, küçük ölçülerdedir. Bunlarda dağlar, tepeler, vadiler gösterilir, yükseklikleri rakamla belirtilir; yalnız, çok daha küçük tümsekler, çukurlar gösterilmez. Topografya haritaları ise, daha küçük bir toprak parçasını ele alır, bunlardaki bütün engebeleri, ayrı ayrı çizgilerle, renklerle gösterir
Topografya hartaları, 1:150.000 – 1:10.000 (yüz elli binde bir – on binde bir) ölçü üzerine yapılır. Böylece, bir topografya hartasında en ufak akarsular, en küçük tepeler, vadiler, hendekler gösterildiği gibi, başlıca yapıları da belirtmek mümkün olur.
Topografik Özellikler
Topografya, yer şekillerinin yüksekliğini ve konumunu inceler.
- Yer şekilleri: Araştırmada incelenen yer şekilleri, alanı fiziksel olarak etkileyen her şeyi içerebilir. Örnekler arasında dağlar, tepeler, vadiler, göller, okyanuslar, nehirler, şehirler, barajlar ve yollar sayılabilir.
- Yükseklik – Dağların ve diğer nesnelerin yüksekliği veya yüksekliği topografyanın bir parçası olarak kaydedilir. Genellikle deniz seviyesine (okyanus yüzeyi) göre kaydedilir.
- Enlem – Enlem, bir konumun ekvatora göre kuzey/güney konumunu belirtir. Ekvator, Kuzey Kutbu ve Güney Kutbu’ndan aynı uzaklıkta olan Dünya’nın ortası etrafında çizilen yatay bir çizgidir. Ekvatorun enlemi 0 derecedir.
- Boylam – Boylam, bir konumun doğu / batı konumunu verir. Boylam genellikle ana meridyenden derece olarak ölçülür.
Topoğrafik Harita
Topografik harita, yeryüzünün fiziksel özelliklerini gösteren haritadır. Harita, yalnızca dağlar ve nehirler gibi yer şekillerini göstermenin yanı sıra, arazinin yüksekliğindeki değişiklikleri de gösterir. Yükseklik, kontur çizgileri kullanılarak gösterilir.
Bir harita üzerinde bir kontur çizgisi çizildiğinde, belirli bir yüksekliği temsil eder. Haritada çizginin değdiği her nokta aynı yükseklikte olmalıdır. Bazı haritalarda, çizgiler üzerindeki sayılar, o çizgi için yüksekliğin ne olduğunu size bildirir.
Yan yana kontur çizgileri farklı yükseklikleri temsil edecektir. Kontur çizgileri ne kadar yakınsa, arazi eğimi o kadar dik olur.
Topografyanın çalışıldığı yollar
Topografik haritalar yapmak için bilgi toplamanın birkaç yolu vardır. İki ana yönteme ayrılabilirler: doğrudan anket ve dolaylı anket.
Doğrudan Anket – Doğrudan anket, bir kişinin zeminin konumunu ve yüksekliğini doğrudan ölçmek için seviyeler ve klinometreler gibi anket ekipmanlarını kullanmasıdır. Muhtemelen yol boyunca uzun bir üçayak üzerine oturmuş bir tesviye aletinden bakarak ölçüm yapan bir bilirkişi görmüşsünüzdür.
Dolaylı anket: Uzak alanlar dolaylı yöntemler kullanılarak haritalanabilir. Bu yöntemler uydu görüntüleri, uçaklardan alınan görüntüler, radarlar ve sonar (sualtı) içerir.
Topografya ne için kullanılır?
Ölçmenin aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli kullanımları vardır:
- Tarım – Topografya genellikle tarımda toprağın nasıl korunabileceğini ve suyun arazi üzerinde nasıl akacağını belirlemek için kullanılır.
- Çevre – Topografya verileri çevrenin korunmasına yardımcı olabilir. Bilim adamları, arazinin dış hatlarını anlayarak, su ve rüzgarın nasıl erozyona neden olabileceğini belirleyebilirler. Su havzaları ve rüzgar blokları gibi koruma alanlarının oluşturulmasına yardımcı olabilirler.
- Hava Durumu – Arazi topografyasının hava durumu modelleri üzerinde etkisi olabilir. Meteorologlar, hava durumunu tahmin etmeye yardımcı olmak için dağlar, vadiler, okyanuslar ve göller hakkındaki bilgileri kullanır.
- Askeri – Topoğrafya ordu için de önemlidir. Tarih boyunca ordular, askeri stratejilerini planlarken yükseklik, tepeler, su ve diğer yeryüzü şekilleri hakkındaki bilgileri kullanmışlardır.
