Toprakların fiziksel ve kimyasal özellikleri nelerdir? Toprakların özellikleri hakkında bilgi.
Toprakların Fiziksel Özellikleri
Toprağın fiziksel özelliklerini, toprak içinde bulunan kum, mil ve kil gibi katı maddelerin miktarı, bunların yapı durumu, toprağın rengi gibi özellikler oluşturur.
Toprağın katı olan kısmını kil, mil ve kum boyutundaki malzemeler oluşturmaktadır. Toprakta bulunan bu katı parçacıkların yüzde oranları toprağın bünye ya da tekstürünü ifade etmektedir. Bu toprağın işlenme yönünden ağır ya da kolay olmama durumunu belli etmektedir. Toprağın içerisinde bulunan taş ya da çakıl boyutundaki malzeme çıkarıldıktan sonra, toprakta geri kalan kil, mil ve kumun yüzde oranlarına göre toprağın bünye sınıfları ayrıt edilmektedir. Örneğin toprakta kum fazla ise buna kumlu ya da hafif bünyeli topraklar, kil miktarı fazla ise killi veya ağır bünyeli topraklar denilmektedir.
Toprakta kum gibi kaba unsurların artması toprağın işlenmesini kolaylaştırmakta, ancak toprağın su tutma kapasitesini düşürmektedir. Buna karşılık, toprakta kil miktarı arttıkça toprağın işlenmesi zorlaşmakta ve toprak ağırlaşmaktadır. Toprağın havalanma, su tutma ve işlenme özellikleri dikkate alındığında kum, kil ve mil oranlarının aynı olduğu balçık topraklar en uygun toprak yapısını oluşturmaktadır.
Toprak yapısı, topraktaki boşlukların şekillenmesi, nem, su tutma, havalanma, mikroorganizma faaliyeti, kök gelişmesi ve topraktaki besin maddelerinin bitkileri tarafından alınmasını etkiler. Bu bakımdan toprak yapısı açısından en ideal toprak taneli yapıda olan toprak olup, böyle bir yapı, toprakta suyun tutulması, toprağın havalanması ve bunların dolaşımını sağlamakta ve dolayısıyla da bitkilerin yetişmesi için uygun koşullar hazırlamaktadır.
Organik madde yönünden zengin topraklar, taneli yapıda bulunmaktadır.
Toprağın rengini, organik madde, çeşitli oksitler ve manganez vermektedir. Genel olarak organik madde toprağın koyu renk almasını, demirin oksitlenme durumu ise toprağın değişik renkler almasında etkili olmaktadır. Sıcak ve nemli iklim koşularında demirin oksitlenmesi ile toprakta kırmızı renk oluşurken soğuk iklim koşullarında toprağın rengi matlaşmakta çoğunlukla yeşilimsi ve mavimsi renk almaktadır.
Toprakların oluşum koşullarını toprak rengi çok net olarak yansıtmaktadır. Örnek olarak ekvatoral, tropikal ve subtropikal bölgelerin toprakları kırmızımsı renkte iken, soğuk bölgelerin toprakları açık ve boz renkli olmaktadır.
Bitkilerin yetişmesi, organik maddelerin ayrışması ve topraktaki kimyasal olayların devamlılığı doğrudan toprak sıcaklığı ile ilgilidir. Toprakların ısınması güneş enerjisinin tutulmasına ya da yansıtılmasına bağlıdır. Genel olarak koyu renkli topraklar, güneşten gelen enerjinin % 80’ini, açık renkli topraklar ise % 30 kadarını tutar. Diğer yandan toprağın ısınması:
**Toprakta bulunan su miktarına,
**Toprağın yüzeyindeki organik madde ve bitki örtüsüne
**Toprağın gözenekliliğine bağlıdır.
Su ile doygun haldeki toprak yavaş, kuru ise kısa sürede ısınır. Bitki örtüsü ile kaplı topraklarda sıcaklık yavaş yavaş artar. Ayrıca sürülmüş topraklar, daha çabuk ısınarak ekilen tohumun daha çabuk çimlenmesini sağlar.
Kuru olan topraklarda ilkbahar başlarından itibaren hava sıcaklığının artması ile topraklar ısınmakta bitkiler hemen canlanmakta ve bu dönemde meydana gelen geç donlar ve havanın kısa sürede birden bire soğuması ile zarar görmektedir. Buna karşılık suya doymuş olan topraklarda ısınma yavaş olduğundan bitkiler geç uyanmakta ve dolayısıyla da ilkbahar donlarından korunmaktadır.
Toprakların Kimyasal Özellikleri
Anakaya’nın ayrışması, organik maddelerin humus halinde toprağı karışması, bir dizi kimyasal olaylar sonucunda meydana gelir. Topraktaki kimyasal olaylar hem kesilmeden sürekli olarak devam eder hemde toprak içindeki su ve besin maddelerine bağlı olarak değişikliğe uğrar. Buna göre topraktaki kimyasal olaylar;
**Topraktaki besin maddeleri,
**Besin maddelerinin absorbe etme özellikleri
**Toprak reaksiyonu olarak gerçekleşir.
NOT: Toprak oluşumu başlığında, toprakların rengini, fiziksel ve kimyasal özelliklerini büyük ölçüde altta bulunan ana kaya belirler.
