Trabzon Rum İmparatorluğunun kuruluşundan yıkılışına kadar ki tarihi hakkında bilgi.
Gürcü Kraliçe Tamara
Bizanslıların Trabzon ve çevresinde kurduklan devlettir. 1204 ile 1461 tarihleri arasında hüküm sürmüştür. Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Latinler, İstanbul’u ele geçirerek burada bir Latin İmparatorluğu kurdular (1204-1261). İstanbul’dan kaçan Kommenos Hanedanı’nın iki üyesi Aleksios ile David kardeşler, Gürcü Kraliçesi Tamara’nın yanına gittiler. Ondan aldıkları destek ve askeri güçle Trabzon’a gelen iki kardeş Trabzon Rum İmparatorluğu’nu kurdular.
İlk imparator olarak da büyük kardeş I. Aleksios Kommenos (1204-1222) tahta oturdu. Aleksios’un kardeşi David, kısa sürede doğuda Batum’dan batıda bugünkü Karadeniz Ereğlisi’ne kadar olan Karadeniz kıyı şeridini ele geçirdi. İznik’i ele geçirmek için David, bir ordu gönderdiyse de Trabzonlular yenilgiye uğradılar. Karşı saldırıya geçen İznik güçleri, bu kez David’i yenilgiye uğrattılar. 1206’da da Anadolu Selçuklu Sultanı I. Gıyasettin Keyhüsrev, I. Aleksios’u yendi. Anadolu Selçuklu Sultanı I. İzzettin Keykavus (1211-1220) İzniklilerden önce davranarak 1214’te Sinop’u ele geçirdiği gibi, I. Aleksios’u da tutsak etti. İmparator, Selçuklu sultanına her yıl vergi vermek ve asker yardımında bulunmak koşuluyla özgürlüğünü kazandı. Trabzon’a dönen I. Aleksios, olası bir saldırıya karşı kentin surlannı güçlendirdi. 1221’de Selçuklular bir kez daha Trabzon’u kuşattılarsa da ele geçiremediler. I. Aleksios 1222’de öldü, yerine damadı I. Andronikos Gidos (1222-1235) geçti. Dönemi Moğolların Anadolu’yu istilasıyla geçti. I. Alaattin Keykubat, Yassiçimen Savaşı’nda (1230) Celalettin Herzemşah’ı yenilgiye uğratınca, I. Andronikos, Selçuklu egemenliğini tanımak zorunda kaldığı gibi, her yıl vergi vermeyi de kabul etti.
1245’te çıkan bir yangın Trabzon’u yerle bir etti. Büyük uğraşlardan sonra kent yeniden bayındır hale getirildi. Trabzonlular, 1259’da Sinop’u yeniden ele geçirdilerse de Anadolu Selçuklu Veziri Muinettin Süleyman Pervane 1266’da kenti geriye aldı. İmparator II. İoannes (1285-1297) döneminde Türkmenler Giresun, Ordu ve Ünye’yi Rum İmparatorluğu’nun elinden aldılar. İmparator II. Aleksios (1297-1330) Venedik ve Cenevizlilere ticari ayrıcalıklar verdi. İmparator II. Manuel (1330-1332) döneminde Türkmen beylerinden Bayram Bey Trabzon’u ele geçirmeye çalıştıysa da başarılı olamadı. Basileios (1332-1340) döneminde Akkoyunlular Rum İmparatorluğu için tehlike oluşturmaya başladılar. Büyük Mikhael (1340-1342; 1344-1349) döneminde 1341’de Akkoyunlular, Trabzon Kalesi’nin dışında kalan yerleşim alanlarını ateşe verdiler. Bu felaketin ardından 1347’de veba salgını ve deprem, Trabzon’u ıssız hale getirdi.
Akkoyunlu ve Anadolu beyliklerinin saldırılarından bıkan İmparator III. Aleksios (1349-1390), kızkardeşi Maria Despina’yı Akkoyunlu beylerinden Fahrettin Kutlu Bey ile dört kızını da Türkmen beyleriyle evlendirdi. Yıldırım Bayezit, 1398’de Müslüman Samsun’u ele geçirerek Trabzon ile komşu oldu. Rum Devleti vergi vererek Osmanlıları uzak tutmaya çalıştı. Ancak Timur’un Anadolu’yu istilası ve Yıldırım’ın Ankara Savaşı’nda (1402) yenilgiye uğraması, İmparator III. Manuel’i bir süre için de olsa tehlikelerden uzak tuttu. İmparator IV. Ioannes (1447-1458) döneminde 1442’de II. Murat, Trabzon’u ele geçirmek üzere bir donanma gönderdiyse de şiddetli fırtına nedeniyle sonuç alınamadı.
Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u Osmanlı topraklarına kesin olarak katmak amacıyla 1461’de kendisi karadan ilerlerken donanma da Trabzon’a hareket etti. Donanma kent açıklarına daha önce geldi ve kaleyi bir ay süreyle topa tuttu. Fatih’in de karadan kuşatması üzerine iki ateş arasında kalan Trabzon imparatoru, yardım alamayacağını da anlayınca, Osmanlılarla anlaşarak kaleyi teslim etti ve böylece 258 yıl süren Trabzon Rum İmparatorluğu tarihe karıştı (1461).
Krallık ailesi Edirne’ye gönderilirken, Fatih de bir süre kentte kaldı ve kentin yönetimini Gelibolu Sancakbeyi Kâzım Bey’e bırakarak İstanbul’a döndü.
