Tükenmişlik Sendromu Nedir? Belirtileri Neler? Kimler Risk Altında? Önlemler

0
Advertisement

Tükenmişlik sendromu nedir ve nasıl anlaşılır? Tükenmiş sendromu belirtileri, etkilediği gruplar, başa çıkmak için önlemler nelerdir?

İşyeri stresiyle başa çıkmakta zorlanan kişiler kendilerini yüksek tükenmişlik riskine sokabilir. Tükenmişlik, insanları bitkin ve boş hissettirebilir ve yaşamın talepleriyle baş edemeyebilir. Tükenmişliğe çeşitli zihinsel ve fiziksel sağlık semptomları da eşlik edebilir. Teşhis edilmeden bırakılırsa tükenmişlik, bir bireyin günlük yaşamında iyi işlev görmesini zorlaştırabilir.

Tükenmişlik sendromu

Tükenmişlik Nedir?

“Tükenmişlik” terimi nispeten yeni bir terimdir ve ilk olarak Herbert Freudenberger tarafından 1974 yılında Burnout: The High Cost of High Achievement adlı kitabında ortaya atılmıştır. İlk başta tükenmişlik, “motivasyonun veya teşvikin yok olması, özellikle de kişinin bir nedene veya ilişkiye bağlılığının istenen sonuçları veremediği durumlar” olarak tanımladı.

Tükenmişlik, uzun süreli veya kronik iş stresine bir tepkidir ve üç ana boyutla karakterize edilir: tükenme, sinizm (işle daha az özdeşleşme) ve azalan mesleki yetenek duyguları.

Daha basit bir ifadeyle, kendinizi yorgun hissederseniz, işinizden nefret etmeye başlarsanız ve işte daha az yetenekli hissetmeye başlarsanız, tükenmişlik belirtileri gösteriyorsunuz.

Advertisement

Tükenmişliğe katkıda bulunan stres esas olarak işinizden kaynaklanabilir, ancak genel yaşam tarzınızdan kaynaklanan stres bu stresi artırabilir. Mükemmeliyetçilik ve karamsarlık gibi kişilik özellikleri ve düşünce kalıpları da katkıda bulunabilir. Çoğu insan uyanık olduğu saatlerin çoğunu çalışarak geçirir. Ve eğer işinizden nefret ediyorsanız, işe gitmekten korkuyorsanız ve yaptığınız şeyden hiç tatmin olmuyorsanız, bu hayatınıza ciddi bir zarar verebilir.

Belirti ve bulgular

Tükenmişlik teşhis edilebilir bir psikolojik bozukluk olmasa da bu ciddiye alınmaması gerektiği anlamına gelmez. İşte en yaygın tükenmişlik belirtilerinden bazıları:

İşle ilgili faaliyetlerden yabancılaşma: Tükenmişlik yaşayan bireyler işlerini, giderek daha stresli ve sinir bozucu olarak görürler. Çalışma koşulları ve birlikte çalıştıkları insanlar hakkında alaycı olabilirler. Ayrıca duygusal olarak uzaklaşabilir ve işleriyle ilgili uyuşuk hissetmeye başlayabilirler.

Fiziksel semptomlar: Kronik stres, baş ağrısı ve mide ağrısı veya bağırsak sorunları gibi fiziksel semptomlara yol açabilir.

Duygusal tükenme: Tükenmişlik, insanların bitkinlik, baş edememe ve yorgun hissetmelerine neden olur. İşlerini yapmak için genellikle enerjiden yoksundurlar.

Düşük performans: Tükenmişlik esas olarak işte veya evde, birinin asıl işi aile üyeleriyle ilgilenmeyi içerdiğinde günlük işleri etkiler. Tükenmişliği olan bireyler görevleri hakkında olumsuz hissederler. Konsantre olmakta güçlük çekerler ve genellikle yaratıcılıktan yoksundurlar.

Advertisement

Depresyon gibi akıl sağlığı durumlarının bazı benzer semptomlarını paylaşır. Depresyonu olan bireyler, sadece iş yerinde değil, yaşamın tüm yönleri hakkında olumsuz duygu ve düşünceler yaşarlar. Depresyon semptomları aynı zamanda ilgi kaybı, umutsuzluk duyguları, bilişsel ve fiziksel semptomların yanı sıra intihar düşüncelerini de içerebilir.

Tükenmişlik sendromu

Risk faktörleri

Yüksek stresli bir iş her zaman tükenmişliğe yol açmaz. Stres iyi yönetilirse, herhangi bir yan etki olmayabilir. Ancak bazı kişiler (ve belirli mesleklerde olanlar) diğerlerinden daha yüksek risk altındadır. Ağır iş yükleri, belirli kişilik özelliklerine ve yaşam tarzı özelliklerine sahip bireyleri daha yüksek tükenmişlik riskine sokar.

Her sektördeki her düzeydeki işçiler potansiyel risk altındadır. Gallup’un 2018 raporuna göre, çalışan tükenmişliğinin beş ana nedeni vardır:

  • Mantıksız zaman baskısı. İşlerini yapmak için yeterli zamanları olduğunu söyleyen çalışanların yüksek tükenmişlik yaşama olasılığı yüzde 70 daha azdır. Sağlık görevlileri ve itfaiyeciler gibi daha fazla zaman kazanamayan bireyler daha yüksek tükenmişlik riski altındadır.
  • Bir yöneticiden iletişim ve destek eksikliği. Yönetici desteği, strese karşı psikolojik bir tampon sağlar. Yöneticileri tarafından güçlü bir şekilde desteklendiğini hisseden çalışanların düzenli olarak tükenmişlik yaşama olasılığı yüzde 70 daha az.
  • Rol netliği eksikliği. Çalışanların yalnızca yüzde 60’ı kendilerinden ne beklendiğini biliyor. Beklentiler, hareketli hedefler gibi olduğunda, çalışanlar ne yapmaları gerektiğini anlamaya çalışarak yorulabilir.
  • Yönetilemez iş yükü. Bir iş yükü yönetilemez hissettiğinde, en iyimser çalışanlar bile umutsuz hissedeceklerdir. Bunalmış hissetmek hızla tükenmişliğe yol açabilir.

Haksız muamele. İş yerinde kendilerine adil davranılmadığını düşünen çalışanların yüksek düzeyde tükenmişlik yaşama olasılığı 2,3 kat daha fazladır. Haksız muamele, iltimas, haksız tazminat ve bir iş arkadaşından kötü muamele gibi şeyleri içerebilir.

Önleme ve Tedavi

“Tükenmişlik” terimi, kalıcı bir durum olabileceğini öne sürse de, tersine çevrilebilir. Kendini tükenmiş hisseden bir kişinin çalışma ortamında bazı değişiklikler yapması gerekebilir.

İnsan kaynakları departmanına işyerindeki sorunlar hakkında yaklaşmak veya sorunlar hakkında bir amirle konuşmak, daha sağlıklı bir çalışma ortamı yaratmaya yatırım yapılırsa yardımcı olabilir.

Bazı durumlarda, tükenmişliğe son vermek için pozisyon değişikliği veya tamamen yeni bir iş gerekli olabilir.

Stresinizi yönetmenize yardımcı olacak net stratejiler geliştirmek de faydalı olabilir. Sağlıklı beslenme, bol egzersiz yapma ve sağlıklı uyku alışkanlıkları gibi öz bakım stratejileri, yüksek stresli bir işin bazı etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.

Bir tatil de size geçici bir rahatlama sağlayabilir, ancak ofisten uzakta bir hafta geçirmeniz tükenmişliği yenmenize yardımcı olmayacaktır. Günlük yenileme egzersizlerinin yanı sıra işten düzenli olarak planlanan molalar, tükenmişlikle mücadele etmenize yardımcı olabilir.

Advertisement


Leave A Reply