Tunceli ili nerededir? Tunceli ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri, özellikleri ile ilgili bilgi.
TUNCELİ
Yüzölçümü: 7.774 km2.
ilçeleri: Merkez, Çemişkezek, Hozat, Mazgirt, Nazimiye, Ovacık, Pertek, Pülümür.
Doğu Anadolu Böigesi’nin Yukarı Fırat Bölümü’nde il ve bu ilin merkezi kenttir. 38°lQ’-40°26′ doğu boylamlarıyla, 39° 37′-38°46′ kuzey enlemleri arasında kalan il; kuzey ve batıdan Erzincan, doğudan Bingöl, güneyden Elazığ illeriyle çevrilidir.
Yüzey Şekilleri; Toplam yüzölçümün % 69,9’unu dağlar, % 24,9’unu yaylalar, % 5,2’sini ovalar oluşturur. Yükseltilerin büyük bölümü, Doğu Toroslar’ın uzantılarıdır (genelde doğu-batı doğrultulu). Irmak vadilerinde 200-250 m dolayındaki yükselti, kuzeye doğru artarak 3.000 m’nin üzerine çıkar.
Bir bölümü il topraklarına giren Munzur Dağları, Doğu Anadolu’nun en önemli dağ sıralarındandır (130 km uzunluğunda, 25-30 km genişliğinde). Bu dağlar üzerinde, yükseltinin 2.700 m’yi aştığı yerler, sürekli kar ve buzullarla örtülüdür. Erzincan-Tunceli il sınırı, Munzur Dağlan’nın doruklarından geçer. Yılan Dağı (1.950 m), Ziyaret Tepe (3.071 m),Karasakal Dağı (3.123 m), Avcı Dağı (3.345 m), dağların Tunceli’de yer alan doruklarıdır. Yine bu dağlar üzerinde, 3.000 m yükseltide Mercan ve Kemah geçitleri, aynca yüzerce mağara vardır. Munzurlar ile Karasu- Aras Dağlan arasında yer alan Bağırpaşa Dağları, ilin kuzeydoğu ucunu tümüyle kaplar. 2.800 m’den yukarısı kar-buzullarla kaplı olup en yüksek noktası 3.292 m’dir. Orta ve güney bölümlerde Kırklardağı (2.033 m), Topatan Tepe (2.234 m), Karaoğlan Dağı (.2422 m) yükselir. Mercan Dağları üzerindeki Merk Yaylası, Munzur Dağları üzerindeki Kepir Yaylası, başlıca yaylalardır. Dağlar arasında derin vadiler uzanır. İl topraklan, zengin bir ırmak ağıyla sulanır. Irmakların tümü, Fırat Havzası’nda akar. Peri Suyu, Murat Irmağı’nın büyük kollarından biridir. İl topraklarından doğan Teke, Yuvanuk, Kalman, Kıl, Sekban, Muhindi dereleri, Peri Suyu’na karışır. Menzur Suyu, Ovacık kuzeyindeki Ziyaret Tepe eteklerinden doğar, Ovacık ilçesi’ni geçer, Pülümür Çayı’nı Haçılı, Mercan, Merho, Kalan, Havçor gibi küçük sulan da alarak Keban Barajı Gölü’ne dökülür. Pülümür ilçe merkezinden geçer, il merkezinde Munzur Suyu’na katılır. Hozat, Avuşkent dereleriyle Ormanyolu Çayı, öteki başlıca sulardır (tümü Keban Baraj Gölü’ne dökülür). İlin güneyinde, Murat Vadisi’ni de dolduran Keban Baraj Gölü’nün bir bölümü, il topraklan içindedir. Mercan, Avcı ve Karasakal dağları üzerinde, buzul yalaklarının suyla dolması sonucu oluşan küçük göller vardır.
İklim ve Bitki Örtüsü; Doğu Anadolu’ya özgü sert iklimin egemen olduğu ilde, yazlar serin ve kısa, kışlar uzun ve soğuk geçer. Kışın 6-8 ay karla kaplı kalan yerler vardır. Yaz-kış ve gece-gündüz sıcaklık farkları fazladır. Güneyde Keban Baraj Gölü’ne doğru yükseltinin düşmesiyle iklimde bir yumuşama görülür. İl merkezinde yapılan ölçümlere göre yıllık ortalama sıcaklık 12.5°C, en soğuk ay ocak, en sıcak ay temmuzdur. Yıllık ortalama yağış tutan 1.101 mm’dir. İl genelinde bitki örtüsü zayıftır. Pülümür ve çevresinde geniş alanlar kaplayan meşe ormanları, Merkez İlçe’ye ulaşır, daha güneyde Ovacık, Hozat ve Çemişkezek’e kadar uzanır. Meşe ağaçları arasına ardıçlar karışır. Vadi tabanlarında gürgen, dişbudak, kavak ve çınar ağaçlan görülür. Munzur Vadisi, bitki örtüsü açısından oldukça ilginç bir doğal yapı içerir. İl alanının % 27’si ormanlıktır. Ardıç, karaçam, sarıçam, meşe, kızılağaç, dişbudak, akçağaç, huş, ormanlardaki başlıca ağaç türleridir. Ormanlarda, çeşitli av hayvanları yaşar.
Ekonomisi; Ekonomi, tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarımsal üretim, güneyde Merkez İlçe’ nin bir bölümüyle Pertek, Çemişkezek ve Mazgirt yöresinde yoğundur. Tahıllardan buğday, arpa, mısır, dan; baklagillerden bezelye, nohut, kurufasulye, kırmızı mercimek, fiğ, burçak; endüstri bitkilerinden kurusoğan, sarımsak, patates başlıca tarım ürünleridir. Sebzecilik güney bölümde ve ırmak vadilerinde yapılır. Meyvecilik, vadi tabanlarında yerel tüketimi karşılayacak düzeydedir. Ceviz ve badem üretimi yaygındır ve ülke genelinde önemli bir payı vardır. Antepfıstığı üretimi, her geçen yıl artmaktadır. Dağlık alanda tarımsal etkinlikler yerini hayvancılığa bırakır. Hayvan varlığı 1 milyon baş dolayındadır: İnek, öküz, sığır, koyun, kılkeçisi, tavuk, horoz, hindi. Dağlık alanda kılkeçisi dışında hayvan beslemek güç olduğundan keçi üretimine ağırlık verilir. İl, Doğu Anadolu orman kuşağına girmekle birlikte, ormanların doğal yapısı bozulmuştur. Munzur Dağları’nın güney etekleri, meşe ormanlarıyla kaplıdır. İlde krom, bakır ve kömür ocağında üretim yapılır. Maden yatakları, Ovacık ve Pülümür ilçelerindedir. Aynca, tuz üretimi gerçekleştirilir. Kurşun, demir, manganez, pirit, altın, çinko, gümüş kalay, alüminyum, barit, kükürt, kil yataklarının varlığı saptanmıştır. Endüstri etkinlikleri son derece sınırlıdır.
