Türkiye’de Çıkarılan Madenler Nelerdir? Madenlerin Çıkarıldığı Yerler Nerelerdir?

0
Advertisement

Türkiye’de hangi madenler çıkarılır? Türkiye’nin madenleri, özellikleri, maden yataklarımız, madenlerimiz nerelerden çıkarılır ve işlenir?

Türkiye Maden Haritası

Türkiye Maden haritası

TÜRKİYE MADEN HARİTALARI

Demir:

paslı demir

Kaynak: pixabay.com

Başta demir-çelik endüstrisi olmak üzere diğer metallerle alaşımlar yapılarak kullanılmaktadır. En çok kullanılan metallerin başında gelir. Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde demir çıkarılır. Tenör ve rezervce zengin olanların bir kısmı Türkiye Demir Çelik İşletmelerince, bir kısmı ise özel sektör tarafından çıkarılıp, işletilmektedir.

Doğu Anadolu Bölgesi’nin sınırları içerisinde kalan Sivas’ın Divriği ilçesinde demirin %80 ni çıkarılır. Balıkesir’de Eymir ve Çarmık, Doğu Marmara’da Çamdağı, Ege Bölgesi’nde Ayazmand ve Torbalı, Akdeniz Bölgesinde Büyükköy ve Payas, Kayseri ile Kahramanmaraş arasında Faraşa ve Karamadazı, Sivas ile Malatya’nın Hekimhan ilçesi arasında Hasançelebi, Doğu Karadeniz Bölümünde Fundacık’ta çeşitli tenör ve rezervde demir cevherleri işletilmektedir.

Bakır:

Bakır

Günümüzde bakır genellikle elektrik işlerinde kullanılmaktadır. Türkiye’nin çeşitli yerlerinde bakır yataklan tesbit edilmiştir. Bakır yataklarının önemli olanları devlet tarafından çıkarılıp, işletilmektedir. Özel sektör tarafından çıkarılıp işlenen bakır yatakları da vardır.

Advertisement

Elazığ’da Maden, Malatya’da Pötürge, Artvin’de Murgul, Kastamonu’da Küre en çok bakır çıkarılan yerlerdir. Çıkarılan bakırlar Samsun’daki tesiste işleme tabi tutulmaktadır.

Krom:

Çok sert, cilalanabilen paslanmayan bir madendir. Paslanma özelliği olmadığı için kaplama işlerinde ve kaliteli çelik yapımında kullanılır.

Krom Türkiye’de çeşitli yerlerde çıkarılmaktadır. En zengin krom yatakları Güneybatı Anadolu’da Fethiye – Marmaris – Dalaman havzası, Kütahya, Bursa arası, Ergani-Maden bölgesi (Culeman), Eskişehir’in doğusu, Kayseri-Sivas arası, Kahramanmaraş çevresi Doğu Anadolu Bölgesinin çeşitli yerlerinde bulunmaktadır. Bu yerlerde krom işletmeleri bulunur. Türkiye dış talebe göre krom cevherini çıkarıp ihraç etmektedir. Bundan dolayı üretim miktarı, bazen artmakta, bazen azalmaktadır. Dünyada yedi krom üreticisi ülke vardır. Türkiye Güney Afrika ve eski Sovyetler Birliğinden sonra üçüncü gelmektedir. Filipinler, Hindistan, Brezilya ve Yunanistan diğer krom üreticisi ülkelerdir. Son dört ülkenin üretiminin pek önemi yoktur.

Bor mineralleri:

Çok sert, koyu kahverengi, şekilsiz bir maddedir. 2000°C’nin üstünde erir. Kükürt ve karbon ile bileşikler oluşturur. Demir ve bakır gibi madenlerle alaşımlar yapar. Çok önemli bir yer altı kaynağıdır. Endüstride kullanım alanı çok geniştir. Bor minerallerinden boraks ve asitborik üretilir. Nükleer alanda, jet ve roket yakıtı, sabun, deterjan, lehim, fotoğrafçılık, tekstil boyalar ve böcek ilacı yapımında kullanılır.

Susurluk havzasında özellikle Balıkesir’de Bıgadiç, Bursa’da Mustafa Kemalpaşa, Eskişehir’de Seyitgazi, Kütühya’da Emet ilçelerinde çıkarılmaktadır. Türkiye bor mineralleri üretiminde başta gelmektedir. Dış talebe göre üretim yapıldığından zaman zaman üretimde azalma veya artma olmaktadır. Türkiye dışında dünyada birkaç ülke daha bor minerali üretimi yapar. Bunlar AB.D., eski Sovyetler Birliği, İtalya ve bazı Latin Amerika ülkeleridir.

Boksit:

 

Advertisement

Alüminyumun ham maddesidir. Alüminyum çok hafif olduğu için uçak sanayi, otomobil, inşaat sanayi, ev eşyaları yapımında v.s. kullanılmaktadır. Kullanım alanı sürekli artmaktadır. Konya’nın Seydişehir ilçesinde bulunan boksit yatakları işletilmektedir.

Boraks:

Sodyum tuzudur. Borikasitten elde edilir. Doğada serbest olarak bulunur. Metallerin temizlenmesinde, porselenlerin işlenmesinde kullanılmaktadır.

Kütahya’nın Emet ilçesinde cevher olarak, Eskişehir’in Seyitgazi ilçesinde sodyum tuzu olarak çıkarılmaktadır. Bandırma’da kurulmuş olan Boraks ve Asitborik Fabrikalarında ham madde olarak kullanılmaktadır.

Kükürt:

Isparta’nın Keçiborlu ilçesinde bulunan kükürt yataklarından çıkarılmaktadır. Aynı yerde kurulmuş olan kükürt işleme tesislerinde çıkarılan kükürtler işlenir. Kimya sanayinde, özellikle ilaç sanayinde hammadde olarak kullanılmaktadır.

Kurşun:

Gümüşle karışık olarak veya çinko ile birlikte bulunur. Bu madenlerle birlikte çıkarılır. Türkiye’de kurşun yatakları çeşitli yerlerde bulunur. Bolkar dağı ve Niğde’de Çiftehan’da önemli kurşun yatakları vardır. Keban Simli Kurşun işletmesi devlet tarafından işletilen en önemli kurşun işletmesidir. Ülkede özel kuruluşlarca çıkarılıp işletilen yataklar da vardır.

Manganez:

Önemli bir madendir. Karadeniz Erğlisi ile Artvin’in Borçka ilçesindeki manganez yataklarında çıkarılıp işlenmektedir. Ordu’dan Hopa’ya kadar kıyı kesiminde manganez yataklan vardır.

Manganez üretimi ülkemizde özel sektör tarafından yapılmaktadır. Dış talebe göre çıkarılıp işletilmekte ve ihraç edilmektedir.

Volfram:

Çelik ve kimya sanayiinde kullanılan bir maddedir. Ülkemizde Uludağ’da bulunan volfram yatakları çıkarılıp burada bulunan tesislerde işlenmektedir. Malatya ile Elazığ arasında yeni volfram yatakları bulunmuştur.

Civa:

Civa

Sıvı halde bulunan tek madendir (metal). Saf olarak ve alışımlar yapılarak kullanılır. Elektrik ve fizik aletleri yapımında, dişçilikte, kimya sanayiinde, eczacılıkta kullanılır.

İzmir’in Ödemiş ilçesinde Halıköy ile Karaburun ilçesinde, Konya’nın Sarayköy ilçesinde çıkarılmaktadır. Ülkemizde çeşitli yerlerde özel sektör tarafından çıkarılıp işletilen civa yatakları da vardır.

Advertisement

Amyant:

Ateşe dayanıklı bir maddedir. Liflerden oluşmuştur. Bir çeşit beyaz asbesttir. Kimyasal yapısı kalsiyum magnezyum silikattır. Çok güç erir. Sıcaklığı geçirmez. Sanayide geniş bir kullanım alanı vardır. (Piston subapları, yanmaz elbise gibi). Türkiye’de 30 yerde amyant yatağı vardır. En çok amyant bulunan yerler Eskişehir, Erzincan, Hatay, Konya ve Bursa’dır.

Antimon:

Gümüş parlaklığında bir maddedir. Serbest olarak ve antimonit adı verilen bileşik halinde bulunur. Kolay kırıldığı için saf olarak kullanılmaz. Çeşitli alaşımları yapılarak kullanılır.

Türkiye’de Tokat, Bursa, İzmir ve Sivas’ta antimon yataklan bulunmaktadır. Ülkemizdeki antimon yataklan özel sektör tarafından işletilmektedir.

Zımpara taşı:

Çok sert, aşındırıcı olarak kullanılan bir taştır. Zımpara taşı metamorfik (başkalaşım) bir taştır. Sert olan koridondan oluşmuştur. Yer kabuğunda başkalaşmış kütlelerin içerisinde mercekler şeklinde bulunur. Zımpara taşı olarak kullanıldığı gibi toz haline getirilerek, zımpara kağıdı ve zımpara bezi yapılarak ta kullanılır. Cilalama, zımparalama ve temizleme işlerinde kullanılır. Ülkemizde zımpara taşı İzmir, Aydın ve Muğla’da çıkarılır.

Tuz:

Kimya sanayiinde hammadde, mutfaklarda yemeklik olarak kullanılır. Türkiye bol miktarda tuz üreten ülkeler arasında yer alır. Çıkarılan tuzların bir kısmı ihraç edilir.

Çankırı, Kars, Erzurum, Kırşehir, Konya, Nevşehir ve Yozgat illerin kaya tuzu yataklarından, Tuz gölünde buharlaşma sonucu biriken tortulardan, İzmir’de çamaltı Tuzlasında deniz suyundan tuz elde edilir.

Lületaşı:

lületaşı

Kaynak: commons.wikimedia.org

Beyaz sarımtırak bir taştır. Bol su emer. Yerin derinliklerinde killer içerisinde, serpantinlerin yanında bulunur. Lüle taşları yumrular halinde ve baş iriliğinde parçalardır.

Eskişehir çevresinde çıkarılıp yurt dışına ihraç edilen lületaşından biblo, heykelcik, pipo gibi çeşitli süs eşyaları yapılmaktadır.

Oltutaşı:

Yüksek basınç sonucu oluşmuş bir kömür çeşididir. Kehribar adı verilir. Erzurum’un Oltu ilçesinde çıkarıldığı için oltutaşı denilmektedir. Siyah renklidir. Oltutaşından kolye, küpe, tesbih gibi çeşitli süs eşyaları yapılır.

Mermer:

Kalkerlerin yerin derinliklerinde yüksek basınç ve sıcaklık altında metamorfize olması (başkalaşması) sonucu oluşmuşlardır. Renkleri damar özellikleriyle ilgi çekerler. Cilalanabilirler Süs eşyası, heykel yapımı ve binalarda kaplama işlerinde kullanılır.

Türkiye’de Afyon, Bursa, Marmara Adası Gemlik ve Bandırma çevresinde bol miktarda çıkarılır. Ülkenin başka yerlerinde de mermer yatakları vardır.

Advertisement


Yorum yapılmamış

  1. Çok güzel. Fakat baya uzun. Yinede teşekkürlerimi sunarım.
    Sevgiler,saygılar ……….
    Zeynep ÖZATA

Leave A Reply