Türkiye’deki karstik şekiller nelerdir? Karstik şekillerin oluşum şekli, özellikleri ve örnekleri nelerdir, hakkında bilgi.
TÜRKİYE’DE KARSTİK ŞEKİLLER
Çözülebilen kayaçların kalker (kireçtaş), jips (Alçıtaşı) yaygın olduğu yörelere karstik yöre, bu kayaçların çözülmesi (erime) ve çökelmesiyle (biriktirme) oluşan lapya, dolin, uvala, polye, obruk, mağara, sarkıt, dikit ve traverten gibi şekillere karstik şekiller denir. Ülkemizde kalkerli arazi Akdeniz bölgesinde yaygın olduğu için karstik şekiller Akdeniz bölgesinde Teke yöresi, Taşeli platosu ve Göller yöresi çevresinde yaygındır. En önemli karstik şekiller Pamukkale travertenleri, Karain, Damlataşı, İnsuyu, Cennet ve Cehennem mağaralarıdır.
Ülkemizde karstik şekiller daha çok, kalkerli (kireçtaşı) kayaçların yaygın olduğu
Orta ve Batı Toroslarda oluşmuştur.
• Göller yöresi,
• Doğu Anadolu,
• İç Anadolu’nun kimi yerlerinde de karstik şekillere rastlanır.
Ülkemizde, karstik şekillerin en küçüğü ve yaygın olan lapyalardır.
Orta Toroslarda ve Göller yöresinde dolinlere yaygın olarak rastlanır.
Dolinlerin birleşmesiyle uvala adı verilen daha geniş çanaklar oluşur. Karstik çukurlukların en genişi polye (gölova) lerdir. Kilometrelerce genişlikte olabilen polyeler karstik yörelerin önemli tarım alanlarıdır.
Batı Toroslardaki Elmalı, Kestel ve Korkuteli ovaları birer polyedir. Muğla polyesi, Suğla gölünün de yer aldığı polye, Eşen çayının yukarı çığırında Seki polyesi ve Mut’un kuzeydoğusundaki Kızılova, diğer başlıca polyelerdir. Bunlardan bazılarının tabam kurudur. Bazılarının da tabanları yağışlı dönemde sularla kaplanır ve bataklık haline gelir.
Karstik şekillerden biri de körvadi (çıkmaz vadi)dir. Antalya yakınlarındaki Varsak vadisi bu türdendir. Kovada gölünün suları da birçok körvadi ile Aksu ırmağına taşınmaktadır.
Derinlikleri bazen yüzlerce metreyi bulan obruklar karstik yörelerdeki doğal kuyulardır. Bunlardan bir kısmının içinde sular birikmiş, obruk gölleri oluşmuştur. Konya bölümündeki Obruk plâtosu üzerinde çok sayıda obruk gölü bulunmaktadır. Silifke’deki Cennet ve Cehennem obrukları çok sayıda yerli ve yabancı turistin uğrak yeridir.
Yer altına sızan suların oluşturduğu karstik mağaralara da Türkiye’de yaygın olarak rastlanır.
Pamukkale travertenleri karstik birikintilerin en tipik ve en güzel örneğidir.
Ülkemizin hemen her tarafında bulunan çok sayıdaki mağarada karstik birikinti şekillerinden olan dikit ve sarkıtlara yaygın olarak rastlanır.
Antalya traverten düzlüğü, karstik birikinti şekillerinin en büyüğüdür. Bu düzlüğün üzeri sonradan alüvyonlarla kaplanmış, Antalya Ovası oluşmuştur.
