Türkiye’de nüfusun dağılışı nasıldır? Türkiye’deki en yoğun ve seyrek nüfuslu bölgeler, nüfus dağılışının özellikleri hakkında bilgi.
Türkiye’de Nüfusun Dağılışı
Türkiye’de nüfus dağılışı ana hatları ile ele alındığında, bunun öncelikle yüzey şekilleri ve iklim özellikleri ile yakından ilişkili olduğu dikkati çeker. Nüfus yönünden yoğun olan alanların genellikle ovalar ve düzlük alanlar ile bol yağış alan kesimler olduğu görülür.
Türkiye’de nüfus yoğunluğu ve dağılışı düzensiz olup, bölgelerimiz arasında büyük farklılıklar görülür. Kıyı bölgelerimiz, nüfusun daha yoğun olduğu yerler iken, yüksek ve engebeli alanlar ile yağışın az olduğu kesimler, yoğunluğun az olduğu yerlerdir.
En yoğun nüfuslanmış yöreler (km.2 ye 100 kişinin üzerinde):
- ✓ Marmara Bölgesi’nde Çatalca-Kocaeli Bölümü ve Bursa
- ✓ Karadeniz kıyı şeridi (Sinop, Kastamonu hariç)
- ✓ Ege kıyıları (Menteşe Yöresi hariç)
- ✓ Ankara, Kırıkkale dolayları
- ✓ Çukurova, Hatay ve Gaziantep yöreleri
En tenha yöreler:
- ✓ Doğu Anadolu Bölgesi
- ✓ Teke Yarımadası, Taşeli Platosu
- ✓ Menteşe Yöresi
- ✓ Karadeniz Bölgesi’nin dağlık iç kesimleri
- ✓ Tuz Gölü çevresi, Konya Ovası
- ✓ Kırklareli, Çanakkale yöreleri
Kaynak: pixabay.com
Nüfus Dağılışının Özellikleri
- ✓ Doğu Karadeniz kıyı şeridi çok yoğun nüfuslu olup iç kesimindeki dağlık alanlar çok tenhadır.
- ✓ Batı Karadeniz kıyılarında ise Zonguldak, Ereğli çevresindeki yoğunluk, kömür çıkarımı ve demir-çelik endüstrisi ile yakından ilgilidir. Bu bölümde de yüksek alanlar boş kalırken, dağların arasındaki vadiler ve çöküntü tabanlarında, nüfus yoğunluğu artar.
- ✓ Marmara Bölgesi ise Türkiye genelinde hem çok nüfusa sahip, hem de nüfus yoğunluğu genel ortalamanın üstünde olan bir bölgemizdir. Bu bölgemizde toplam nüfusumuzun % 21’i yaşar.
Ülkemizin en büyük ve en kalabalık nüfusuna sahip olan şehri İstanbul’un burada yer alışı, bölge nüfusunu büyük ölçüde etkiler. Bunun dışında, bölgede nüfusun yoğun olduğu alanlar, Sakarya Ovası, İzmit Körfezi kıyıları, Bursa Ovası ile Balıkesir, Bandırma, Karacabey üçgeninin içinde kalan sahadır. Buralarda, verimli tarım topraklarının yanında, sanayi ve ekonomik faaliyetler de gelişmiştir.
Bölgenin tenha olan yerleri ise Yıldız Dağları Bölümü (Kırklareli) ile Çanakkale Yöresi’dir.
✓ Ege Bölgesi’nde Gediz, Büyük Menderes, Küçük Menderes ve Bakırçay çöküntü ovalarında nüfus yoğundur. Buralar, verimli topraklan ile nüfus çekerken, İzmir ve çevresi de sanayi ve ekonomik kuruluşları ile bölgenin nüfus bakımından en kalabalık kesimidir.
Bölgenin nüfus yönünden tenha olan kesimleri ise Menteşe Yöresi, İçbatı Anadolu’nun yüksek alanlarıdır.
- ✓ Akdeniz Bölgesi’nde nüfusun toplandığı alanlar Antalya, Adana, Hatay ovaları ile İskenderun Körfezi’nin doğu kıyıları, Mersin-Adana ve Antalya-Alanya arasındaki sahil şerididir. Bunun dışında, Batı ve Orta Toros kütlesi ile diğer sahiller, tenha alanlar olarak karşımıza çıkarlar.
- ✓ İç bölgelerimizde, kıyı bölgelerimize oranla hem nüfus, hem de yoğunluk daha azdır.
Ovaların az yağış alan kurak ve çukur yerleri ile toprak örtüsünün ince olduğu engebeli alanlar, iklimin elverişli olmadığı yüksek dağlık alanlar ve sınır boylarımız, nüfusun tenha olduğu yerlerdir.
İç bölgelerimizde nüfus daha çok dağların etekleri, akarsu boyları, tarım olanaklarının daha fazla olduğu ova düzlüklerinde toplanmıştır. Eskişehir, Kırıkkale, Kayseri, Gaziantep gibi kentler ulaşım, ticaret ve sanayi alanında iş olanaklarının fazla olması nedeniyle daha fazla nüfuslanmıştır.
Türkiye’de Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler
Nüfus dağılışı, belirli bir yerdeki nüfusun, seyrek ya da sık olarak bulunması durumudur. Nüfus dağılışının bilinmesi ekonomik olduğu kadar sosyal araştırmalar ve sorunların çözümü açısından çok gereklidir.
Türkiye’de nüfusun dağılışındaki en çarpıcı özellik;
- • Dağılışın dağınık ve düzensiz olması;
- • Bölgeler arasında büyük farklar bulunmasıdır.
Öyle ki, kıyı ile iç kesimler arasında çok büyük bir fark oluşu hemen dikkati çeker. Bölgeler arasında olduğu gibi, bir bölgede de yöreler arasında büyük farklılıklar vardır. Türkiye’de nüfusun coğrafi dağılışını gösteren haritalar incelendiğinde nüfus dağılışı ile yer şekilleri ve iklim arasındaki ilişki hemen dikkati çeker.
Türkiye’de nüfus dağılışı üzerinde etkili olan önemli bir faktör yer şekilleri ve yükseltilerdir. Gerçekten de nüfus dağılışı haritasındaki nüfus boşlukları, dağlık alanlara rastlamaktadır. Yükseltinin fazla olduğu, aşırı engebeli ve eğimli alanlar çok az nüfuslanmıştır.
Nüfus dağılışında,
- 1. yağış,
- 2. yükseklik ve yer şekilleri dışında
- • su kaynakları, toprağın verimi, yeraltı zenginlikleri,
- • bitki örtüsü,
- • savaşlar, göçler vb.
Birçok fizikî ve sosyal faktörün etkili olduğu söylenebilir. Ancak, bir genelleme yapacak olursak bol yağışlı ve ılık kıyı bölgeleri ile sulak ve verimli ovaların sık nüfuslandığını söyleyebiliriz. Ayrıca sanayi merkezlerinin, nüfusun belli alanlarda toplanmasında çok büyük etkisi vardır.
Seyrek nüfuslu alanlar
- • Dağların yüksek kısımları,
- • Toprağın verimsiz, yağışın az olduğu alanlardır. Bunun sonucu olarak nüfusumuzun büyük bir bölümü kıyılarda ve kıyılara yakın yerlerde toplanmıştır.
