Türkiye'de Ulaşım, Ticaret, Turizm Nasıldır Gelişim Özellikleri Konu Anlatım

Türkiye’de ulaşım, ticaret ve turizm nasıldır? Türkiye’nin ticaret yolları, turizm politikası konu anlatımı, özeti.

Türkiye’de Ulaşım Ticaret ve Turizm

ULAŞIM

Ulaşımı etkileyen koşullar:

✓ Yer şekilleri
✓ İklim
✓ Teknoloji ve sermaye
✓ Uygulanan devlet politikaları

Kara Ulaşımı (Kara ve demiryolları)

Karayolları araç, sefer, yolcu sayısı ve yol ağı sıklığı bakımından demiryollarına göre daha çok gelişmiştir.

Cumhuriyet’in kurulduğu yıllarda demiryolları ağı gelişme göstermeye başlamıştır. Gelişmiş ülkelerde, demiryolları ulaşımı daha fazla gelişme göstermiştir. Demiryolları kalıcıdır ve toplu taşımacılığa uygundur. Türkiye’de yerşekillerinden dolayı kara ve demiryolu yapımı zordur ve yapım maliyeti yüksektir.

Kaynak: pixabay.com

Deniz Ulaşımı

Türkiye’de yük taşımacılığında daha çok önem taşır. Limanlarımızın sayısı oldukça çoktur.

Bir limanın işlek olması ve gelişmesi için gerekli olan koşullar şunlardır:

✓ Hinterlandının (ard ülkesinin) geniş ve zengin olması
✓ İç bölgelerle ulaşımının kolay ve sürekli olması
✓ İşlek deniz yolları üzerinde uğrak yeri olması

Türkiye’deki başlıca limanların özellikleri şöyle özetlenebilir:

İstanbul Limanı: Ard bölgesi son derece geniştir. İthalat ve ihracatta birinci durumdadır.

İzmir Limanı: Dış ticarette önem taşır. Önemli ihracat limanlarımızdandır. Ard bölgesi son derece geniştir. Daha çok tarımsal ürünlerin pazarlandığı aynı zamanda sanayi ürünleri de ihraç edilen ve turizm amaçlı kullanılan bir limandır.

Mersin Limanı: Yükleme-boşaltma tesisleri modern olan bir limanımızdır. Ticarette önemlidir. Yükleme ve boşaltma olanakları bakımından birincidir.

Trabzon Limanı: İran transit taşımacılığı nedeniyle ve Zigana, Kop geçitlerinin etkisiyle, Doğu Karadeniz limanlan içerisinde önem taşımaktadır, iç ticarette önemlidir.

Sinop Limanı: Doğal limandır. Ancak ard bölgesi (hinterland) dar olduğu için büyük önem taşımaz.

Samsun Limanı: Ard bölgesi çok geniş olan bir limandır. Bu liman insan taşımacılığında da önem taşır.

Ereğli ve Zonguldak limanları: Demir-çelik ve kömür bakımından büyük önem taşırlar.

Antalya Limanı: Turizm açısından önem taşır. Aynı zamanda bir yat limanı durumundadır.

İskenderun Limanı: Doğu ve Güney Anadolu’nun kapısı durumundadır. Demir-çelik ticaretinde kullanılır. Irak-Türkiye petrol boru hattı burada son bulur.

Hava Ulaşımı

Kaynak: pixabay.com

Özellikle iç ve dış hat yolcu taşımacılığında, hava yollarının rolü giderek artmaktadır.Yurt içi hava trafiğinin, en işlek ve yurt dışı bağlantılarının en yoğun olduğu havaalanları, İstanbul Havalimanı, Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes ve Antalya hava limanlarıdır.

Ulaşımda en düşük maliyetle taşımacılık deniz yollarıyla yapılır. Düşük maliyette demiryolları 2. sırada gelir. Karayollarının taşıma maliyeti daha fazladır. En yüksek maliyette taşımacılık havayollarıyla yapılır.

Boru Hatları

Günümüzde enerji üreten ülkeler ile çok tüketen ülkeler arasında enerjinin ucuz ve güvenilir olarak taşınması ihtiyacı boru hatlarının yaygınlaşmasındaki en önemli nedendir. Boru hatlar özellikle doğalgaz ve petrol gibi enerji kaynaklarının taşınmasında en ucuz ulaşım şeklidir.

Türkiye Dünya’nın enerji kaynaklarının %70’inin bulunduğu Ortadoğu ve Hazar Denizi havzasına yakın bir coğrafi konuma sahiptir. Hazar Denizi petrolünün ve doğalgazının taşınması açısından Türkiye’nin doğusundan geçerek, Akdeniz’e ulaşan güzergah; en kısa, maliyeti düşük ve güvenilir bir seçenek olarak ortaya çıkmıştır. Böylece Türkiye, Hazar Denizi petrol ve doğalgazının dünya pazarlarına güvenli bir şekilde taşınmasında önemli bir role sahip olacaktır. Bu durum Türkiye’nin boğazlarından büyük miktarlarda petrol ile yüklü tankerlerin geçmesi halinde ortaya çıkacak riskli durumları da engelleyecektir.

✓ Türkiye’de ilk boru hattı, 1966 yılında T.PA.O tarafından Batman-Dörtyol (İskenderun Körfezi) arasında döşenmiş ve işletmeye açılmıştır. Bu hatla Diyarbakır ve Batman’da çıkarılan petrol Dörtyol’a taşınmaktadır.
✓ Irak ham petrolünün, İskenderun Körfezi’ne taşınması amacıyla 1974 yılında BOTAŞ kurulmuştur.
✓ Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Kerkük ve diğer üretim sahalarından elde edilen petrolü, İskenderun Körfezindeki Ceyhan deniz terminaline ulaştırmaktadır.
✓ Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı ile Azerbaycan’da üretilen ham petrol Gürcistan üzerinden Ceyhan’daki deniz terminaline, buradan da dünya pazarlarına ulaştırılmaktadır. Kapasite yılda 50 milyon ton.
✓ “Mavi Akım Projesi” kapsamında, yılda 16 milyar m3 doğalgazın, Karadeniz’in tabanına döşenen yaklaşık 390 km. uzunluğundaki birbirine paralel iki boru hattı ile Rusya Federasyonumdan Türkiye’ye sevk edilmesi 1997 yılında bir antlaşma ile imza altına alınmıştır. Projenin Türkiye bölümünü oluşturan yaklaşık 501 km. uzunluğundaki Samsun-Ankara Doğalgaz İletim Hattı tamamlanarak 2003 yılında işletmeye alınmıştır.

TİCARET

İç Ticaret

İstanbul ve İzmir en büyük iç ticaret merkezlerimizdir. Büyük kentler, sanayi merkezleri, tarımsal üretimin fazla olduğu yöreler, limanlar, pazarlar, panayırlar ve fuarlar iç ticaretin canlı ve yoğun olduğu yerlerdir. İzmir Fuarı en büyük uluslararası fuarımızdır.

Dış Ticaret

Aldıklarımız: Petrol, taşkömürü, doğalgaz, demir-çelik, ulaşım araçları, ilaç, tıbbi malzeme, elektronik eşya, kimyasal maddeler, gübre, yatırım malları, optik araçlar, kâğıt, kereste, kahve, kauçuk, kakao, baharat, pirinç gibi tarım ürünleri…

Başlıca ithalat limanlarımız: İstanbul, Mersin, İskenderun, İzmir, Ereğli, Samsun (önem derecesine göre.)

Sattıklarımız: Demir-çelik, konfeksiyon, tekstil, otomobil, petrol ürünleri, elektrikli ev aletleri, mobilya, ev tekstili, seramik, cam, makine, deri eşya, işlenmiş gıda, pamuk, tütün, üzüm, incir, fındık, krom, bakır, bor, mermer….

Başlıca ihracat limanlarımız: İzmir, İstanbul, ( Mersin, İskenderun, Ordu, Giresun

En çok ticaret yaptığımız ülkeler: Almanya, Rusya, Çin, ABD, İngiltere, İtalya, Fransa, Japonya, AT ülkeleri, Ortadoğu ülkeleri

Transit Ticaret

Türkiye, Asya ile Avrupa arasındaki işlek ticaret yolları üzerinde olduğu için, transit ticaret önem kazanmıştır.

Kaynak: pixabay.com

TURİZM

İnsanların dinlenmek, gezmek-görmek, sağlık gibi amaçlarla yaptığı geçici seyahatlere turizm denir.

Turizmin ekonomik, kültürel ve çevresel etkileri

Turizm; milyonlarca insanın katıldığı ve bir çok etkinliğin bir arada yapıldığı bir kitle hareketi özelliği kazanmasıyla birlikte, uçak şirketleri, deniz ulaşım araçları, tren, kiralık araba şirketleri, oteller, pansiyonlar, restoranlar ve toplantı merkezleri, alışveriş mağaza ve dükkanları gibi bir çok iş kolu ile bağlantılı hale gelmiştir.

Turizm faaliyetleri sırasında farklı sosyal ve kültürel özelliklere sahip toplumların bireyleri arasında bilgi alış verişi yaşanır. Turizm bireylerin dünya görüşünü ve başka ülke insanları ile ilgili düşüncelerini etkileyen sosyal bir olaydır.

Turizm sektörü gelişirken gerek yeni tesislerin kurulması, gerekse işletilmesi esnasında doğal kaynakların tahribatına göz yumulmamalıdır. Tarihi ve doğal çevre değerleri dikkate alınmadan turizmin geliştirilmesi olanaklı değildir.

Türkiye’nin Turizm Politikaları

Türkiye’de turizmin önemi 1940’lı yıllardan sonra fark edilmiş, 1963 yılından 1980’li yıllara kadar gelişme eğilimi göstermiştir.

1982 yılında ‘Turizm Teşvik Kanunu’ çıkarılmış, 1985 yılında ise turizm; ‘Kalkınmada Özel Önem Taşıyan Sektör’ kapsamına alınmıştır.

1980’li yılların sonlarında Türkiye’nin sahip olduğu doğal ve tarihi zenginliklerin turizme yeterince yansımadığı görülerek yasal düzenlemeler yapılmış ve vergi ve gümrük muafiyetleri sağlanmıştır.

Türkiye’nin Turizm Stratejisi

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Turizm Stratejisi(2023)’ ile ülkede turizm sektörü için hedefler belirlenmiştir. Bu sayede kamu ve özel sektör işbirliği sağlanarak, turizm ile ilgili bir yol haritasının belirlenmesi amaçlanmıştır.

Türkiye’nin 2023 Turizm Stratejisi;

✓ Turizmin bölgesel gelişmede ve istihdamın artırılmasında öncü sektör haline getirilmesi
✓ Ulusal, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşma ile Türkiye’yi 2023 yılına kadar uluslararası pazarda ilk beş ülke arasına sokmak
✓ Alternatif turizm türlerinden öncelikli olarak sağlık turizmi, termal turizm, kış turizmi, golf turizmi, deniz turizmi, yayla turizmi, kongre ve fuar turizminin geliştirilmesi hedeflenmiştir.