Türkiye’nin Dağlarının Özellikleri ve İsimleri

Türkiye’de yer alan dağların bölge bölge özellikleri ve isimleri ile ilgili bilgi. Türkiye’nin yüzey şekilleri ile ilgili detaylı bilgiler

Türkiye dağlık bir ülkedir. Yurdumuzun kuzeyini, güneyini boydan boya sıradağlar kuşatmıştır. Bu sıradağlar doğuda, batıda birbirlerine yaklaşırlar. Türkiye’nin en sarp, en yüksek dağları Doğu Anadolu’dadır.

KUZEY ANADOLU DAĞLARI

Yurdumuzun kuzey kesiminde, Karadeniz kıyısı boyunca uzanan sıradağlara Kuzey Anadolu Dağlan denir. Bu dağlar denize koşut (paralel) uzanırlar; oluk biçimi çukur alanlarla birbirinden ayrılmış birkaç sıra meydana getirirler.

Kuzey Anadolu Dağlarinı iki bölümde inceleyebiliriz:
1) Kıyı Dağları;
2) İç Sıradağlar.

KIYI DAĞLARI. — Kuzey Anadolu Dağları’nın kıyı kesimini kaplayan dağlardır. Bunlar, bulundukları yerlere göre, çeşitli adlarla anılırlar. Kuzey Anadolu dağ zincirindeki başlıca kıyı dağları şunlardır: Rize Dağları, Trabzon Dağları, Zigana Dağları, Canik Dağları, İsfendiyar Dağları. Kıyı dağlarının en yüksek yeri, Rize Dağlarindaki Kaçkar Tepesi’dir (3.937 m.). Biraz daha batıdaki Verçenik Tepesi’nin, yüksekliği de, 2.700 m.’yi geçer. Kıyı dağları, batıya doğru gidildikçe, yüksekliklerini kaybederler.

İÇ SIRADAĞLAR. — Bu dağlar Kıyı Dağları’nın gerisinde uzanır. En yükseği, doğudaki Mesçit Dağı’dır (3.250 m.). îç Sıradağlar, doğuda iki, batıda ise üç sıra halinde uzanırlar. Batı kesimindeki İlgaz Dağı’nın yüksekliği 2.565 m.’dir. Köroğlu Dağları’nın en yüksek yeri ise, 2.378 m.dir.

Karadeniz Bölgesi Türkiye’nin en dağlık kesimlerinden biri olduğu için, burada ovalar pek azdır. Başlıca ovalar, Kızılırmak ve Yeşilırmak ağızlarındaki Çarşamba Ovası ile Bafra Ovası’dır. İç kesimlerde ise, Bolu, Tosya ve Merzifon ovalan vardır.

TOROS DAĞLARI

Yurdumuzun güney kesiminde, Akdeniz kıyısı boyunca uzanan dağlara Toros Dağları adı verilir. Bu dağlar, Güneydoğu Anadolu’nun kuzeyinde bir duvar gibi yükselerek, Iran sınırına kadar uzanırlar.

Toros Dağları’nı üç bölümde inceleyebiliriz: 1) Batı Toroslar; 2) Orta Toroslar; 3) Güneydoğu Toroslar.
BATI TOROSLAR. — Antalya Körfezi’nin iki yanından kuzeye doğru uzanarak, Göller Yöresi’nde birbirlerine yaklaşırlar. Bu kesimin en yüksek yeri, Bey Dağları’ndakı Akdağ Tepesi’ dir (3.086 m.). Batı Toroslar’m ikinci yüksek yeri ise, Antalya Körfezi’nin batısındaki Geyik Dağları’dır (2.900 m.).

ORTA TOROSLAR. — içel’in Anamur Burnu yakınlarındaki Taşeli Yaylası’n dan başlayarak, doğuya doğru, dört sıra halinde uzanırlar. Birinci dağ sırası üzerindeki en yüksek tepe, Bolkar Dağı’nın Medetsiz Tepesi’dir. (3.585 m.), ikinci sıranın en yüksek dağı ise Aladağ’dır (3.731 m.). Üçüncü, dördüncü sıraların en yüksek dağları da Tahtalı Dağlar’la. Binboğa Dağları’dır. Orta Toroslar kuzeydoğuda Uzunyayla adı verilen düzlüklere karışırlar.

GÜNEYDOĞU TOROSLAR. — Güneydoğu Toroslar’m doğu kesimi, Tahtalı ve Binboğa dağlarından başlayarak, doğu yönünde uzanır. Bu kesimdeki en yüksek dağlar Munzur (3.188 m.), Mercan (3.449 m.) dağlarıdır.

Güneydoğu Anadolu’yu kaplayan Toroslar’ın son kesimi ise, Hatay ilinden başlayarak, Maraş’a, Hakkâri’ye kadar uzanır. Hakkâri’ye doğru gidildikçe, dağlar büsbütün sarplaşır, yükseklikleri artar. Toroslar’ın en yüksek yeri olan Reşko Tepesi (4.168 m.) de bu kesimdeki Cilo Dağları üzerindedir.

Toros Dağlan arasında, ya da eteklerinde önemli düzlükler, ovalar bulunur. Antalya Ovası ile Adana Ovası bunların en önemlileridir. Adana Ovası’nın Misis tepeleriyle ayrılan iki kesiminden güneydekine Çukurova adı verilir.

Güneydoğu Toroslar’ın güney eteğinde Güneydoğu Anadolu düzlükleri uzanır. Bu kesimdeki Karacadağ volkanik kütlesinin yüksekliği 1.919 m.’yi bulur.

DOĞU ANADOLU DAĞLARI

Doğu Anadolu Bölgesi, Kuzey ve Güney Anadolu Dağları’nın birbirine yaklaştığı kesimdedir. Burası yurdumuzun en yüksek bölgesidir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde yüzey şekilleri pek çeşitlidir. Bölge yüksek yaylalarla, sıradağlarla, çukurovalarla, yer yer de volkanik dağlarla kaplıdır. Yurdumuzun en yüksek dağları da bu bölgededir: Ağrı (5.165 m.), Süphan (4.058 m.).

İÇ ANADOLU DAĞLARI

İç Anadolu Bölgesi daha çok düzlüklerle kaplıdır; Konya Ovası, Obruk Yaylası, Cihanbeyli Yaylası gibi. Bununla birlikte, İç Anadolu’da da,” yüksekliği 4.000 m.’yi aşan dağlara rastlanır. Bölgenin en yüksek dağları güneydoğudadır. En önemlileri şunlardır: Erciyas Dağı (3.916 m.), Hasan Dağı (3.258 m.), Melendiz Dağı (2.953 m.). Bunların çoğu sönmüş volkan dizileridir.

İÇBATI ANADOLU EŞİĞİ

İç Anadolu Dağları’nın batısında, Ege Bölgesi ile İç Anadolu arasında, İçbatı Anadolu Eşiği uzanır. Buradaki başlıca yükseltiler şunlardır: Murat Dağı (2.312 m.), Eğrigöz Dağı (2.181 m.).

EGE BÖLGESİ’NDE DAĞLAR, OVALAR

Ege Bölgesi’nde, yükseltilerle çukur alanlar kuzeyden güneye doğru, art arda sıralanır. Bu kesimdeki başlıca dağlar, Kozak (1.344 m.), Bozdağ (2.157 m.), Aydın Dağları’dır. Akarsular boyunca çok verimli ovalara rastlanır. En önemlileri Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes, Bakırçay ovalarıdır.

MARMARA BÖLGESİ’NDE DAĞLAR, OVALAR

Marmara Bölgesi’nin yüzey şekilleri de, az-çok, Ege Bölgesi’nin yüzey şekillerini andırır. Bu kesimdeki en yüksek dağlar şunlardır: Uludağ (2.543 m.), Kazdağı (1.767 m.), Mahya Tepesi (1.031 m.).

Marmara Bölgesi’nin Trakya kesimindeki başlıca yükselti ise, Istranca Dağları’dır.

Bölgenin en önemli ovaları Manyas, Adapazarı, Bursa, Karacabey ovalarıdır.