Türklerde Bayram Kültürü, Bayram Geleneği ve Önemi, Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Türklerde bayram kültürü nasıldır? Bayram geleneğinin özellikleri, bayramların önemi ve Türklerin kutladığı bayramlar hakkında bilgi.

TÜRK KÜLTÜRÜNDE BAYRAMLAR

İslam kültürü çevresine girildikten sonra kutlanmaya başlanan Ramazan ve Kurban bayramları dışında, Türk tarihinin derinliklerinden gelen ve Türk dünyasının hemen her yöresinde yaşatılmaya çalışılan bazı bayramlarımız vardır: Nevruz, Hıdrellez ve Hızır Nebi bayramları gibi…

Bayram hazırlıklarının günler öncesinden başlaması; bayram öncesi genel temizlik yapılması; sarma, yahni, pilav, börek, sütlaç ve baklava gibi çok çeşitli bayram yemeklerinin hazırlanması; bayram sabahı erkenden kalkılarak en yeni bayramlık giysilerin giyilmesi; erkekler bayram namazına giderken, kadınların sofra hazırlıkları yapması; bayram ziyaretlerine büyüklerin evine gidilmesi; ziyarete gelenlere kolonya, çikolata, baklava ikram edilmesi gibi âdetler, Türk bayram kültüründe görülen başlıca unsurlardır.

hıdrellez

Dini Bayramlar

Dini bayramların günleri “kameri takvim”e göre hesaplandığı için, şu an kullanılan takvimde her yıl aynı tarihe rastlamaz. Her yıl onar günlük gerilemeyle gelen Ramazan ve Kurban bayramları böylece değişik mevsimlerde kutlana-bilmektedir. Ziyarete gelenlere Ramazan bayramında şeker ikram edilmesinden dolayı, Ramazan bayramına “Şeker bayramı” da denmektedir. Kurban bayramında ise sadece şeker değil, kesilen kurbanın etinden de ikram edilir.

Mevsimlik Bayramlar

Mevsimlik bayramların kutlama zamanları iklim gibi doğal koşullara bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Örneğin koç katımı kışın kısa sürdüğü baharın erken geldiği bölgelerde güz başlarında, baharın geç geldiği yerlerde güz sonlarında yapılır. Buna karşılık nevruz, hıdrellez gibi bayramlar her yerde aynı tarihlerde kutlanır. Başlıca mevsimlik bayramlar arasında; nevruz, çiğdem, betnem, hıdrellez gibi bahar bayramları; yılbaşı kutlamaları; kınalanmış koçların dişi koyunların içine bırakıldığı dönemde koç katımı, kuzunun anne karnında canlandığına inanılan dönemde saya bayramı (davar yüzü ya da koyun yüzü de denir) gibi kutlamalar yapılır. Bu tür bayramlar, köy halkının köy meydanında toplanması, davul ve zurna çalışması, çobanların süslenmesi, canlı eğlencelerle kutlanması şeklindedir. Şunlardan başka ekinci, meyveci, bağcı bayramları, göç bayramları yer alır.

Advertisement
Nevruz Kutlama Mesajları - Nevruz Bayramınız Kutlu Olsun

Arka resim Kaynak: pixabay.com

Nevruz Bayramı

Anadolu’da “Sultan-ı Nevruz”, “Nevruz Sultan”, “Mart Dokuzu” ve “Mart Bozumu” gibi adlarla bilinen Nevruz bayramı halen Türk toplumu içinde canlılığını sürdürmektedir. Nevruz kelimesi Farsça “yeni” anlamına gelen “nev” ve “gün” anlamına gelen “ruz” sözcüklerinin birleşmesinden oluşur ve “yeni gün” manası taşır. Eski İran takvimine göre yılın ilk günüdür ve bu gün ilkbaharın başlangıcı sayılır. Ayrıca Güneş 21 Mart’a kadar güney yarımküreye daha çok ışık ve ısı verirken, bu tarihten itibaren kuzey yarımküreye daha çok ısı vermeye başlar. Bu nedenle kuzey yarımkürede ısının artmasıyla tabiatta yeniden canlanma yaşanmaya başlar.

Osmanlı döneminde Nevruz günü özel kutlamalarla yaşanan önemli bir gün olmuştur. Bu günlerde padişahlara “Nevruziye” adı verilen kasideler sunulmuş; bunlarda ağaçların yeşermesi, çiçeklerin açması, havanın ısınması gibi konulara yer verilmiştir. Nevruziye adı verilen macun, Persler zamanında Nevruz günlerinde doktorların toplanarak yaptıkları ve bir yıl boyunca hastalıklardan koruyacağına inanılan bir gelenek olmuştur. Zamanla değişime uğrayan bu inanç Nevruz günleri yenen tatlının adı olmuş, hatta Manisa’da 21 Mart’ta halka dağıtılan mesir macunu da bu geleneğin devamı olmuştur.

Türklerde Nevruz’la ilgili rivayete göre, bu gün Türklerin Ergenekon’dan çıktıkları bir kurtuluş günüdür. Bu inançtan ötürü Türklerde Nevruz’un ayrı bir yeri vardır ve yeni bir yıİın başlangıcı olarak günümüze kadar bayramlarla kutlanmıştır. Orta Asya’daki Türk topluluklarından Azeri, Kazak, Kırgız, Türkmen, Özbek, Tatar, Uygur Türkleri, Anadolu Türkleri ve Balkan Türkleri Nevruz geleneğini canlı olarak günümüze kadar yaşatmışlardır.

hidrellez

Hıdrellez Bayramı

Hıdrellez bütün Türk dünyasında bilinen mevsimlik bayramlarımızdan biridir. Hıdrellez günü, Hızır ve İlyas Peygamberin yeryüzünde buluştukları gün olması inancından ötürü, her yıl 6 Mayıs günü kutlanmaktadır. Hızır ve İlyas sözcükleri birleşerek halk ağzında hıdrellez şeklini almıştır. Bu gün kış mevsiminin bitip havaların ısınmaya başlaması itibarıyla da bir kutlama vesilesi kabul edilmiştir. Büyük şehirlerde daha az olmak üzere, kasaba ve köylerde evin temizliği, üst-baş temizliği, yiyecek-içecek temini gibi önceden hazırlıklar yapılır. Hıdrellez kutlamaları daima yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır.

Milli Bayramlar

Milli bayramlarda, şehir ve kasabalarda bir şenlik havası yaşanır; askeri geçitler, fener alayları gibi “resmi” gösteriler yapılır. Bunların yanı sıra yöresel kıyafetleriyle seymenler, zeybekler gösteri yapar; resmi tören sonrası çeşitli kutlamalar, yarışmalar düzenlenir. Anadolu yörelerinde her yer kendi danslarını yaparken; İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde “halk dansları festivali” tarzında gösteriler yapılır. Bayram kutlamaları süresince, çeşitli panel ve konferanslar yapılmakta; koro ve konserler izlenmekte; sergi, fuar, yarışma, gösteri gibi etkinlikler yoğun olarak düzenlenmektedir.

Advertisement
turk bayragi

Kaynak: pixabay.com

Başlıca milli bayramlarımız şunlardır: 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı. Atatürk, 23 Nisan 1924’te ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışını çocuk bayramı olarak kutlanmasına karar vermiştir. 1979’dan beri her sene 23 Nisan’da TRT (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu) tarafından düzenlenen şenliklere, dünya ülkelerinden çocuklar davet edilir. Kurtuluş Savaşı’nın sonucunu belirleyen Başkumandanlık Meydan Savaşı’nın (30 Ağustos 1922) zafer kutlamaları, önceleri halk tarafından yapılırken 1935’ten bu yana resmi olarak kutlanmaktadır. 19 Mayıs 1919 tarihi ise yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı, Türk tarihinde bir dönüm noktası kabul edilir. 19 Mayıs Atatürk’ün Samsun’a ayak basarak Türk milli kurtuluş hareketinin başlattığı bu tarih, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanır. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı da, 29 Ekim 1923 günü TBMM’de cumhuriyetin yönetim biçimi olarak ilan edilmesi; Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı olmasından duyulan sevinç ve coşku, her sene yapılan kutlamalarla canlı tutulmaktadır.

mesir şenliği

Festival ve Şenlikler

Zengin Anadolu kültürünün tanıtılması ve yaşatılması amacıyla Türkiye’nin hemen her köşesinde, gelenekselleşen şenlikler vardır. Örneğin yetiştirilen bir ürünün tanıtımını amaçlayan ve ekonomik beklentilerle yapılan Malatya Kayısı Festivali, Eşme Kilim Festivali, Aksu Kiraz Festivali yanı sıra; tamamen kültürel içerikli Uluslararası Hacı Bektaşi Veli‘yi Anma ve Kültür Sanat Etkinlikleri, Abdal Musa Şenlikleri, Kadırga Şenliği gibi kutlamalar Anadolu’da son derece yaygındır. Bugün il ve ilçelerimizde kutlanan şenliklerden başlıcaları şöyledir:

Amasya Atatürk Kültür ve Sanat Şöleni (Amasya), Altın Portakal Festivali (Antalya), Alanya Turizm Şenliği (Alanya), Altın Fındık Şenliği (Ordu), Aksu Kültür ve Sanat Şenlikleri (Giresun), Akşehir Nasreddin Hoca Şenlikleri (Akşehir), Çini Festivali (Kütahya), Çanakkale Tahta At Çocuk Şenlikleri (Çanakkale), Fıstık Festivali (Gaziantep), Foça Müzik ve Folklor Şenliği (İzmir), Geleneksel Mesir Şenlikleri (Manisa), Halı ve Gül Festivali (Isparta), Hacı Bektaşi Veli Şenlikleri (Nevşehir), Hatay’ın Anavatana Katılması Şenliği (Hatay), Kayısı Festivali (Malatya), Karpuz Festivali (Diyarbakır), Kırkpınar Güreşleri (Edirne), Karacaoğlan Festivali (Muş), Pamukkale Festivali (Denizli), Selçuk Efes Kültür ve Sanat Festivali (İzmir), Seyit Battalgazi Şenlikleri (Eskişehir), Turizm ve Sanat Şenlikleri (Marmaris), Uluslararası Silifke Müzik ve Folklor Festivali (Mersin), Uluslararası Marmara Müzik ve Folklor Festivali (İstanbul), Yunus Emre Şenliği (Eskişehir)…


Leave A Reply