Tuzun İnsan Sağlığına Yararları ve Zararları, Vücuttaki Görevleri

0
Advertisement

Tuzun insan sağlığı bakımından önemi nedir? Tuzun sağlığa olan zararları ve yararları nelerdir, açıklaması hakkında bilgi.

Tuzun İnsan Sağlığına Yararları ve Zararları

Vücudumuzda, protein, yağ, karbonhidratlar ve su ile birlikte; kalsiyum, fosfor, sodyum, klor, potasyum, kükürt, magnezyum gibi iyonlar bulunur. Bu iyonlar aldığımız gıdalarda bulunan tuzlardan elde edilir.

Bunlardan sodyum, klor, potasyum ve kalsiyum iyonları vücudun elektrolit dengesini sağlarlar. Bu iyonların insan vücudunda belirli bir değerden az veya fazla olması, elektrolitik dengeyi bozacağından, vücutta bir takım rahatsızlıklara neden olmaktadır.

tuz

Kaynak: pixabay.com

Sodyum organizmayı su kaybından korur, kasın normal uyarılımını sağlar ve hücrede \displaystyle C{{l}^{-}} ve \displaystyle HCO_{3}^{-} iyonları ile birlikte birlikte de asit baz dengesini düzenler.

\displaystyle N{{a}^{+}} iyonu, besinlerde değişik oranlarda bulunmaktadır. Na+ miktarı yüksek olan yiyecekler; ekmek, unlu hazır besinler, tahıllar, peynir, yumurta, karnabahar, havuç, kereviz, süt, midye, ıspanak, erik, fındık vb. dir.

Klor ise organizmanın en önemli anyonudur. Diğer anyonlar ve protein klorürün vücut sıvılarında dağılışını kontrol eder. Büyük bir kısmı mide salgısı içeriğindeki klor asidine bağlı olarak bulunur.

Advertisement

Bir çok elektrolitte olduğu gibi sindirim salgılarıyla salgılanıp bağırsaklardan emilerek bir bağırsak – plazma dolaşımı hâlinde bulunur.

Çeşitli sebeplerle vücutta azalan sodyum ve klor gereksiniminin büyük bir kısmı tuzdan sağlanır. Bu nedenle insan sağlığı açısından büyük bir önem taşır.

Yemek tuzunun faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:

  • ***Yemeklere tad kazandırır.
  • ***Vücudun asit – baz dengesini korur.
  • ***Vücudun elektrolit dengesini sağlar.
  • ***Aşırı sıcakta kalan kişilerde, kas krampları meydana gelir. Bu kramplarda tuzlu su eriyikleri verilerek hasta tedavi edilebilir.
  • ***Tansiyonu düşük hastalara tuzlu yiyecek ve içecekler verilerek tansiyon yükseltilebilir.
  • ***Sofra tuzu idrar oluşumunu sağlar, idrar oluşmadan metabolizmanın tehlikeli olan son ürünleri dışarı atılamaz.
  • ***\displaystyle AgN{{O}_{3}} ve bromürlerle olan zehirlenmelerde tuz hastayı tedavi amacıyla kullanılabilir.
  • ***Tuz aynı zamanda antiseptik, yani mikrop öldürücüdür. Besinlerin saklanmasında, salamura ve tuzlamalarda kullanılabilir.
tuz

Kaynak: pixabay.com

Yemek tuzunun fazlası da vücuda zararlı olur.

Hatta bazı hastalıklarda kullanılması sakıncalıdır.

  • ***Kalp yetmezliği,
  • ***Böbrek hastalıkları,
  • ***Hipertansiyon (Tansiyonu yüksek hastalar),22
  • ***Kortizonlu ilaç tedavilerinde,
  • ***Yaşlılık durumlarında

İnsanların fizyolojik tuz gereksinimleri, yaşlarına, ağırlıklarına, erkek ve kadın olduklarına, sarf ettikleri güç ve bulundukları çevreye, gıda rejimlerine göre değişik miktarlardadır, örneğin, daha fazla et ve balık yiyen insanların tuz gereksinimi az, unlu, nişastalı maddeler yiyenlerin daha fazladır.

Fazla Tuz Ne Yapar?

***Çevre bilim araştırmaları sonunda, yemeklerinde çok tuz kullanan toplumlarda yüksek tansiyon görülmesi olasılığı yüksek düzeydedir. Kullanılan tuz miktarı arttıkça, toplumlardaki yüksek tansiyonlu kişilerin sayısı artar.

***Nefrit gibi böbrek hastalıklarında tuzlu gıdalar zararlıdır. Kortizon tedavilerinde vücutta \displaystyle N{{a}^{+}} ve \displaystyle C{{l}^{-}} iyonları tutulması olacağından, tuzlu diyet zararlı olup, vücutta su ve tuzun birlikte tutulması sonucu hücre dışı sıvı hacminde artma ile şişlikler oluşmasına (ödeme) neden olur.

Advertisement

***Tuzsuz yemenin tehlikeleri göreceli olarak azdır. Uzun süre Na kısıntısı iştahsızlık ve besi eksikliğine neden olur. Tuzsuz diyet özellikle yaşlı insanlarda, yorgunluk ve (dehidratasyon) su kaybı sendromu meydana getirebilir.

Tuzun Vücudumuzdaki Görevleri

Yemek tuzunun iyonları dışında vücudun ihtiyacı olan birçok iyon vardır, insan sağlığı açısından önemli iyonlar arasında iyot ve floru sayabiliriz.

iyot vücutta çok az olmakla birlikte metabolizmadaki önemi büyüktür. Vücuttaki iyot, troid bezinde toplanmıştır. Birçok metabolik işlevleri düzenleyen tiroksin hormonu troid bezinin salgısıdır. Toprak ve sudaki iyot eksikliği basit guatr denilen hastalığa neden olmaktadır. Gebelik sırasında yeterli bir miktar iyot alamayan annelerin çocuklarının geri zekalı oldukları da ileri sürülmektedir.

Tuzla beraber vücuda belli miktarda alınabilen elementlerden bir diğeri de flordur. Fazla şeker ve şekerli maddeler yenilmesinden ileri gelen hastalıklar vardır. Bakteriler dişleri kaplamakta, zamanla diş mineleri incelmekte ve zarar görmektedir. Diş minelerinin üst tabakalarında yeterli miktarda flor birikimi, dişleri rahatsız eden bakteri plakalarının gelişmesini engellediği gibi, bunların “asit” hâle gelerek minelerin zarar görmesini önlemektedir.

Tuzlar, vücudun sağlıklı kalabilmesi için gerekli olan ve vücudumuzun kendi kendine oluşturamadığı inorganik maddelerdir. Tuzların görevleri vitaminler ile birlikte çalışarak vitaminlerin ve diğer besin maddelerinin etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamaktır. Tuz kaynakları alınan besinlerdeki vitaminler ve minerallerdir.

Böylece, sağlıklı diş ve kemik yapısı, kalbin düzenli ve verimli çalışması, kas fonksiyonları, üreme sağlığı, hücre korunması ve gelişimi, sağlıklı dolaşım ve sinir sistemi, vücuttaki su dengesinin korunması gibi pek çok hayati fonksiyonda görev alırlar. Bu nedenle, insan vücudu için sağlıklı ve dengeli beslenmede vitamin ve tuzların önemi büyüktür.

Vücut, ihtiyaç duyduğu bu tuzları yeterli miktarda karşılayamazsa, yetersiz beslenme sonucu tuz eksikliği oluşursa hayati fonksiyonun aksamasına ve ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Bu nedenle, tuz eksikliğinden korunmak için sağlıklı ve dengeli beslenmek ve yeterli sıvı almak gerekir.


Leave A Reply