Ayakkabı Nedir, Ne İşe Yarar? Ayakkabının Yapılışı Hakkında Ansiklopedik Bilgi

0
Advertisement

Ayakkabı nedir, ne işe yarar? Ayakkabının tarihçesi, ilk ayakkabılar, ayakkabının yapılışı nasıldır, ayakkabı hakkında ansiklopedik bilgi.

ayakkabı

Kaynak: pixabay.com

AYAKKABI

Bilhassa sokakta ayağı korumak için giyilen, altı kösele, lâstik, kauçuk gibi dayanıklı maddelerden yapılmış ayak giyeceğidir.

Çok eskiden ilk insanlar, yalınayak dolaşmanın zorluğunu görmüşler, taşlardan, dikenlerden korunmak için ayaklarına hayvan postlarını sarmışlardı. Böylece, eskisinden daha kolay yürüyebiliyorlardı. Sonradan, ayaklarına sardıkları bu postlara bir biçim vermenin, ayaktan kolay kolay çıkmayacak bir tarzda kullanmanın yollarını aradılar.

Eski ayakkabılar başlıca iki çeşitti. Birincisi sadece tabanın altını örten, üstü açık, sağlam iplerle ayağı ve ayak bileğini saran ayakkabılar; ikincisi de biraz bugünkülere benzeyen, ayağın altını da, üstünü de saran kapalı ayakkabılardı. Bu iki çeşit ayakkabı da yerine göre kullanılırdı. Birinci çeşidi bir nevi asker ayakkabısıydı, parmaklan tamamen dışarıda bırakırdı. İkinci çeşidini ise daha çok şehir halkı giyerdi.

Eski çağlarda ayakkabı Doğu memleketlerinde gelişmiş, türlü güzel biçimlere girmişti. Bu alanda Avrupa’da ilk önemli değişiklik Haçlı Seferleri ile başladı. Doğu’ya gidip dönen Avrupalılar dönüşte memleketlerine Doğu’da gördükleri ayakkabı örneklerini de götürdüler. Böylece, Franklar’ın, Galliler’in uzun zamandan beri giydikleri kaba ayakkabılar Doğu’dan getirilen zarif ayakkabı çeşitleriyle daha ince bir biçim aldı.

Medeniyet geliştikçe ayakkabı çeşitleri çoğaldı. Bugün değişik yaştaki insanların çeşitli mevsimlerde başka başka yerlerde giymeleri için birçok ayakkabı çeşidi vardır.

Advertisement

Bunların arasında en önemlileri iskarpin, fotin (bağlı fotin, yandan düğmeli fotin), çizme, bot, tahta ayakkabı, lâstik ayakkabı, hasır ayakkabı, sandal, mokasendir. Yapılış bakımına göre de tabanı çivili, yapışma ve dikişli çeşitleri vardır.

Ayakkabı

Kaynak: pixabay.com

Ayakkabıların büyüklükleri özel numaralarla ifade olunur. Genel olarak kabul edilen ayakkabı numaraları şöyledir:

  • 24 No. 16.0796 cm.
  • 33 No. 22.0058 cm.
  • 38 No. 25.3922 cm.
  • 43 No. 28.7786 cm.

Bunlardan başka bir de «tarak numarası» denilen bir numara vardır.

Ayakkabının Yapılışı

Ayakkabı genel olarak iki esas kısımdan meydana gelir: Saya ve taban.

1 — Saya:

Ayakkabının ayağın üst kısmını kaplayan kısmıdır. Genel olarak deriden yapılır. Son zamanlarda plâstik sayalı ayakkabılar da yapılmıştır. Saya da çeşitli parçalardan meydana gelir:

a) Burun (maskaret): Çoklukla ayrı kesilir, yüze sonradan dikilir.

Advertisement

b) Yüz: Ayağın üst kısmını saran ve maskaretli ayakkabılarda burun kısmına dikişle eklenen parçadır.

c) Yan kısımlar (gamba): Ayağın iki yanını kaplayan parçalardır. Sayanın iç yüzünde ya bezden, ya da «yarma» denilen düşük evsaflı bir deriden astar bulunur. Erkek ayakkabılarında bağın bulunduğu yarığın altına isabet eden kısma bir dil konulur.

ayakkabi

Kaynak: pixabay.com

2 — Taban:

Ayakkabının altına gelen ve yerle temas eden kısımdır. Çoklukla köseleden, bazan da lâstik gibi çok dayanan maddelerden yapılır. Tek bir parçadır. Cinsine göre 1-1,5 milimetreden 8-10 milimetreye kadar değişik kalınlıklarda olabilir. Saya ile taban arasında dışarıdan görülmeyen, ayakkabının yapılışı sırasında sayanın raptedildiği bir taban astarı bulunur. Tamamlanmış bir ayakkabıda ön kısmında «bombe», arka kısmında da «fort» denilen kısımlar vardır. Bunlar ayakkabıyı çarpmalara, vurmalara karşı koruyacak sertliktedir. Bu sertlik deriye ya tazyik edilmiş mukavva ile, ya da köseleyle verilir. Tabanın arka ucunda topuğun altında ökçe bulunur. Ayakkabının çeşidine göre ökçenin yüksekliği de değişir. Ökçe lâstikten, köseleden olabileceği gibi bazı kadın ayakkabılarında mantardan da yapılır.

Ayakkabı derisinin çatlamaması ve devamlı olarak parlak bulunması için sık sık boyamak ve cilalatmak lâzımdır. Çıkarıldıktan sonra içine ayakkabı kalıbı sokulup saklanırsa, ayakkabı daha uzun ömürlü olur.


Leave A Reply