Karya antik kenti nerededir, kimler zamanından kalmıştır? Karya antik kentinin tarihi, içindeki tapınaklar ve eserler hakkında bilgi.
Karya Antik Kenti Nerededir?
Karya (Karia); Güneybatı Anadolu’da antik bölgedir. Anadolu’nun yerli halklarından olan Karlar burada yaşadıklarından Karya adını almıştır. Günümüzde Aydın, Denizli ve Muğla illerinin sınırları içinde kalır. Eski çağda kuzey sınırını, Lidya ile Karya’yı birbirinden ayıran Messogis Dağlan (bugün Aydın Dağları ve İonia, batısını Ege Denizi ve bazı İon kent devletleri, doğusunu Frigya ve güneyini de Likya bölgeleri oluşturuyordu.
Bölgenin en önemli ırmağı Maindros’tur (bugün Büyük Menderes). Zeytin ve incir bölgenin karakteristik ürünleri arasındaydı. Karya’nın dağlık bölgelerinde ekilebilir toprak son derece sınırlıydı. Bölgenin bir başka dışsatım malı da baldı. Sebze, özellikle de soğan, kalem yapımında kullanılan kamış ve çeşitli tedavilerde kullanılan şifalı otlarla, yağlar Karya Bölgesi’nin doğal zenginlikleri arasındaydı.
Karya’nın kıyıdaki belli başlı kentleri arasında, Argos’tan gelen kolonistlerce kıyıda kurulmuş olan İassos (bugün Kurin), güney doğru, Troizen ve Argoslu kolonistlerce iskan edilmiş ve fakat yerli Karyalıların da oturdukları Halikarnassos (bugün Bodrum), Datça Yarımadası’nın batı ucunda Spartalı kolonistlerce kurulmuş olan Knidos (bugün Dalacak) ve en güneyde yer alan, kuru incirleriyle ünlü Kaunos (bugün Dalyan) ön sırada yer alırlar.
Karya Antik Kenti
Karya kıyıları, daha çok Yunanistan’ın Peleponnesos Bölgesi’nden göç eden Dorlar tarafından yerleşilmişti. Bu bölge kıyılarının kuzey kesiminde ise daha çok Orta Yunanistan’dan gelen İonların kentleri yer alır. Kıyıdan içerideki Karya kentlerinden en önemlisi Mylasa idi (bugün Milas). Kentte tüm Kar ulusunun kutsal saydığı Zeus Karios Tapınağı vardı. Bunun 10 km kadar kuzeyinde yerli Karların kutsal saydıkları bir başka kasaba olan Labranda yer alıyordu. Daha kuzeyde siyah mermer yataklarıyla tanınan alabanda (bugün Araphisar), bunun doğusunda Aphrodisias (bugün Karacasu), kuzey sınırında da Nysa (bugün Sultanhisar), Tralleirs (bugün Aydın) ve Frigya sınırındaki Hieropolis (bugün Pamukkale) öteki önemli Karya yerleşmeleri arasındadırlar.
Karya Uygarlığının Yokoluşu
Kendilerine özgü ve henüz çözümlenememiş bir dilleri olan Karlar, Yunanlı kolonistlerin kıyılara yerleşmesi üzerine (10 1000), zaman zaman direniş göstermekle birlikte, kıyıdan içlere doğru çekildiler. Daha sonra yerel beyler tarafından yönetilen Karya İÖ. 6. yüzyılın başlarından 10 547’ye kadar Lidya, İÖ 546-334 arasında da Pers boyunduruğu altında kaldı. Pers egemenliği döneminde Karya Satraplığı adı altında yeni bir eyalet sistemiyle yönetildi Pers Kralı Xerxes’in İÖ 480’de Yunanistan’a yaptığı büyük seferdeki üstün çabaları nedeni ile Karyalı Prenses Artemissia’ya, Halikarnassos’ta Perslere bağlı yerli bir hanedan kurulması izni verildi.
Bu hanedanın en ünlü satrapı Mausolos (İÖ ? – 323) oldu. Bu hanedan Büyük İskender‘in Anadolu’yu işgaline kadar sürdü (İÖ 334). Büyük İskender ve tüm Karya bu kralın ölümünden sonra Mısırlı Ptolemaioslarını eline geçti. Daha sonra Antiokhos, Roma ve kısa süre de Pontos Kralı Mithradates tarafından yönetilmekle birlikte, sonuçta Roma imparatorluğu’nun Asia Eyaleti’ne bağlandı.
