Peygamberler şehri olarak bilinen Şanlıurfa ilimizin tarihçesi ile ilgili olarak genel bilgiler.
Urfa, son derece eski tarihi olan şehirlerimizden biridir. Ebu-I Ferec, burasının, Nuh tufanından sonra kurulan ilk şehir olduğunu kaydeder. Bir rivayete göre, şehrin güneyindeki bir mağara Hz. Eyüp’e aittir. Kalenin eteğindeki başka bir mağara ise Hz. İbrahim’in doğduğu yer olarak gösterilir. Nihayet Evliya Çelebi’ye göre Hz. İsa, Urfa’ya gelerek bir kiliseye gitmiş, bu sebeple oraya Dir-i Mesih denmiştir. Bütün bu tarihî ve efsanevi olaylar yüzünden şehre «Peygamberler Şehri» denilmektedir.
Eski adı Edessa olan Urfa M.Ö. IV. yüzyılda İranlılar’ın hâkimiyetine girmiş, sonra da Makedonyalılara geçmiştir. M.Ö. 174’te burada bir Yunan kolonisi kurulmuştur.
VII. yüzyılda Araplar’a geçen şehir sonradan Bizanslıların hücumuna uğramış, fakat ancak XI. yüzyılda Araplar’ın elinden alınabilmiştir. Daha sonra Hulâgû ve arkasından Timur tarafından işgal edilen Urfa yakılıp yıkılmış, XV. yüzyılda da Akkoyunlular tarafından zaptedilmiştir. Urfa’nın Osmanlı İmparatorluğuna katılması Yavuz Sultan Selim’ in Mısır seferine rastlar. Böylece şehir 1516′ da zaptedilmiş, Kanuni Sultan Süleyman zamanında vilayet olmuştur.
Bundan sonra yüzyıllar boyunca Türkler’in idaresinde kalan Urfa 1919’da Fansızlar tarafından işgal edilmişse de 9 Şubat 1920’de işgalden kurtarılmıştır.
12 Haziran 1984 tarihinde Kurtuluş Savaşındaki Urfa halkının kahramanlıkları sebebi ile Şanlı urfa olarak şehrin ismi değişmiştir.
Urfa Kalesi. — Urfa şehrinin yakınındadır. Daire şeklinde olan kalenin etrafında hendek yoktur. Çünkü her tarafı yalçın kayalarla çevrilmiştir. Batıya açılan demirden, sağlam bir kapısı vardır. Kale içindeki iki sütün rivayete göre Nemrut’un Hazreti İbrahim’i ateşe attırmak için kurdurduğu mancınığın yeridir. Kalede 25 burç vardır. İç kaleyi dörtgen şekilli bir dış kale kuşatır..Doğuya açılan Bey kapısı, batıya açılan Samsat ve Harran kapıları dış kalenin başlıca kapılarıdır.
