Uyku Nedir?

Uyku nedir? Uyku sırasında neler olur? Canlılar neden uykuya uyumaya ihtiyaç duyarlar. Uyku ile ilgili bilgiler.

Organizmanın belirli aralıklarla dış uyaranlara karşı kapanması uyku dediğimiz hali meydana getirir. Bu hal bitkilerde bile vardır. Bitki uyku durumunda çiçeklerini kapar ve etrafla ilgisini keser. Gelişmiş organizmalarda uyku fazla zaman alan bir hayat görünüşüdür. Mesela insan hayatının üçte biri uykuda geçer. Uykunun önemini herkes yakından bilir. Uykuya çok ihtiyacı olan yavru köpekler uzun zaman uyanık tutulacak olursa ölürler.

Uyku durumuna organizmanın bütün fonksiyonları katılır. Kas işi durur, dış uyaranlar kabul edilmez, solunum ve metabolizma yavaşlar, kan basıncı ve vücut ısısı düşer, bezlerin çalışması durur veya azalır.

Uyku ihtiyacı kişiden kişiye değişir. Birçok kimselerin çok fazla ruhi çalışma ve yorgunluğa rağmen pek az uyudukları görülmektedir. Bazı kimselerin uykusu çok derin, bazılarının da hafif olur. Uyanmak için gerekli uyaranın derecesine “uyku derinliği” denir. Araştırmalar ilk iki saatte uykunun en büyük derinlikte olduğunu, sonradan hafiflediğini göstermiştir. Uykusuzluktan şikayet eden sinirli kimselerde derin uyku daha az görülür.

Uykuda, vücut için gerekli olan dinlenme yalnız uykunun zamanına değil zaman ile derinliğin çarpımına bağlıdır. Bu çarpıma uyku miktarı denir. Çok yorulan insanlarda uyku zamanı daha kısadır ama uyku derinliği büyüktür. Böylece uyku miktarı gene yeter dereceyi bulur.

Uykunun amacı merkez sinir sistemine gerekli olan dinlenmeyi sağlamaktır. Bunu sağlamak için vücudun dış dünya ile olan ilgisi en az dereceye indirilir. Dış uyaranlar uzaklaştırılır. Uyumak istediğimiz zaman mümkün olduğu kadar sakin bir yer seçeriz. Göz kapaklarını kapıyarak ışığı ortadan kaldırırız. Düşüncelerimizi sakinleştiririz.

Uyanık olduğumuz zaman da belirli noktalar üzerinde dikkatimizin toplanması ile birçok hadiseyi eşyayı görmeyiz, sesleri işitmeyiz. Örnek olarak kendimizi tamami ile vermiş bir vaziyette kitap okurken yanımızda konuşulanları duymamamız, olağan bir şeydir. İşe dalmış birçok kimse fabrika düdüğünün çalıp çalmadığını birbirlerine sorarlar. İşte bu çeşit bir duraklamanın bütün beyin alanına yayılması uykudur. Dış dünyadan gelen uyaranların ortadan kaldırılmasında orta beyindeki uyku merkezinin rolü büyüktür. Uyku merkezi çeşitli yerlerden gelen uyaranların abluka edildiği yerdir. Bu abluka hiçbir zaman tam değildir. Organizmanın bütün uyaranlara karşı kendisini kapaması tehlikeli olabilir. Bu sebeple bazı uyaranlar bu ablukayı geçebilirler. Böylece örneğin kuvvetli bir ses, şiddetli bir sarsıntı, uyku merkezinin ablukasını aşar, bizi uyandırır.

Bazı hallerde uyku sırasında gelen uyaranlar beyin tarafından dikkate alınmadığı halde bu uyaranların kesilmesi uyandırıcı bir etki yapar. Örnek olarak değirmen durunca değirmencinin uyanması gibi.