Doğu Anadolu’nun en büyük ve en eski kalelerinden birisi olan van kalesi tarihi ve kalenin özellikleri hakkında bilgiler.
Dünyadaki sayılı eski yapılardan biri olan Van Kalesi, M.Ö. IX. yüzyılda yapılmıştır. Aradan, üç bin yıl kadar bir zaman geçmiş olmasına rağmen, bugün büyük kısmiyle hala ayakta durmaktadır.
Van Kalesi, bugün 2900 yaşındadır. Urartu Kralı I. Sardur tarafından, M.Ö. 855 yılında yaptırıldı. Urartu’lar, önce Van’ın kuzeyine yerleştiler. Sonradan Van’ı alarak bir krallık kuran Urartular’dan on üç kral geldi. Van Kalesi de bu kralların ilki olan I. Sardur tarafından yaptırıldı.
Yüzyıllar boyu elden ele geçen Van Kalesi kalker bir kayalık üzerindedir. Doğudan batıya uzunluğu 1.800 metre, kuzeyden güneye genişliği 120 metre, göl seviyesinden yüksekliği 80 metredir. Kalenin Sardur burcu 51 metre uzunlukta, 28 metre genişlikte ve 4,5 metre yüksekliktedir. Bu burç blok halindedir. Burç, büyük kaya parçalarının birbiri üzerine sabun kalıbı gibi yığılması ile yapılmıştır.
Burcun güney yönünde büyük bir yazıt vardır. Sert kayalar üzerine, yukarıdan insan sarkıtılarak çivi yazısı ile ve Asur diliyle yazılan bu yazıtta, I. Sardur’un kaleyi nasıl yaptırdığı anlatılmaktadır.
Sardur’un bu yazıtta anlattığına göre, tanesi ortalama 35 ton ağırlığında olan taş bloklar Alnium şehrinden gelmedir. Kalenin yapımı da, incelemelere göre, I. Sardur’dan önce başlamıştır. Sardur, kaleyi tamamlayıp, adını koyan kraldır.
Van Kalesi’nin güney kesiminde kralların oturduğu taş odalar vardır. Ayrıca kalenin, çeşitli yerlerinde kralların savaşlarına, zaferlere, yapılan işlere dair birçok yazıtlar vardır.
Van Kalesi, dört bedenle çevrilidir. Bu beden duvarlarından ikisi Akkoyunlu Türkleri ile Osmanlı Türkleri’ne, diğer ikisi de Urartular’a aittir. Kalenin içinde Osmanlılar zamanından kalma cami, medrese, askerler için kışlalar ve su sarnıçları vardır.
Osmanlılar çağında Van Kalesi önemli üslerden biriydi. Evliya Çelebi Van Kalesi’ni anlatırken şöyle der:
«Üçyüz kadar yeniçeri ve topçu iç kalede yaşar. Bunlar evli değillerdir. Fakat kuzeyde ovaya bakan Suluk kulesi üzerindeki bölme hisarlarda evli askerler otururdu. Kale içinde kiliseden bozma Süleyman Han camisi ve daha nice saray ve medreseler vardır.»
Van Kalesi’nin yüksek duvarlarına ok eriştirmek imkânsızdır. Ancak, Evliya Çelebi’ye göre, IV. Murat, Revan Savaşı’ndan dönerken, Pehlivan Sarı Sulak ile Hacı Süleyman’a ok attırarak, kale duvarını aşırtmıştır.
Yorum yapılmamış
Van kalesi