Vasco Núñez de Balboa kimdir ve ne yapmıştır? Vasco Núñez de Balboa hayatı, biyografisi ve keşifleri nelerdir, hakkında bilgi.
Vasco Núñez de Balboa; (d. 1475, Jerez de los Caballeros ya da Badajoz, Kastilya, İspanya – ö. 12 Ocak 1519, Darién yakınlarında Acia, Panama), İspanyol conquistador (fatih) ve kâşiftir. Güney Amerika’daki ilk kalıcı yerleşim merkezini yönetmiş (1511) ve Büyük Okyanusu “Darién’deki bir doruktan” gören ilk Avrupalı (25/27 Eylül 1513) olmuştur.
Yenidünya’daki yaşamı
Balboa, küçük soylu bir aileden gelmekteydi. Çağdaşı “saban ardında yetişmemiş iyi aile çocukları” arasındaki yaygın geleneği izleyen Balboa da 1500’de Rodrigo de Bastidas ile birlikte bugünkü Kolombiya kıyılarında bir keşif yolculuğuna çıktı. Daha sonra öncü çiftçi olarak Hispaniola’ya (Haiti) yerleşti, ama umduğu servete kavuşamadı. Alacaklılarından kurtulmak için, Alonso de Ojeda’nın günümüzde Kolombiya içinde kalan Urabá Körfezi kıyısında kurduğu koloniye yardım götürmek üzere Martín Fernández de Enciso’nun düzenlediği sefere katıldı (1510). Koloniye varıldığında Ojeda oradan ayrılmış ve geride yalnızca Francisco Pizzaro komutasındaki bir topluluk kalmıştı.
Vasco Núñez de Balboa
Balboa’nın önerisi üzerine, koloni sakinleri Urabá Körfezini aşıp Panama Kıstağının kuzey kıyısındaki Darién’e taşındılar ve kıtadaki ilk kalıcı yerleşim merkezi olan Santa María de la Antigua’yı kurdular. Burada takas yoluyla ya da savaşarak çevredeki Yerlilerden altın toplamaya başladılar. Bir süre sonra koloni sakinleri Ojeda’nın ikinci komutanı Enciso’yu görevden uzaklaştırıp bir kent konseyi seçtiler. Konseyin iki idari ve adli başkanından (alcalde) biri olan Balboa, Enciso’nun Hispaniola’ya gitmesi üzerine, koloninin tartışmasız başkanı haline geldi. Aralık 1511’de Kral Ferdinand’ın gönderdiği bir emirle de Darién geçici valiliğine ve komutanlığına atandı.
Bu arada bölgedeki Yerli kabile şeflerinin topraklarında bir dizi altın ve köle avcılığı seferine girişti. Yerlilerden bilgi koparmak için takas yönteminin yanı sıra işkence dahil her türlü zora başvurdu ve belirli kabilelerle ötekiler aleyhine ittifaklar kurarak “böl ve yönet” taktiğine dayanan bir siyaset izledi, İspanyolların önemli silahlarından biri de Balboa’nın kimi zaman Yerli kurbanları parçalattırdığı korkunç dövüş köpekleriydi. Sonuçta Urabâlı komşuları kadar savaşçı olmayan ve zehirli ok kullanmayan Darién Yerlilerini alt etmek pek güç olmadı.
İspanyollar Yerlilerden güneyde bir denizin ve zengin bir altın ülkesinin bulunduğunu öğrendiler. Söz konusu deniz Büyük Okyanus, ülke de büyük bir olasılıkla İnka Krallığı’ydı. Bunun üzerine Balboa, yardım istemek için hemen İspanya’ya haberci yolladı. Bu habercilerin anlattıkları İspanya’da büyük heyecan yarattı ve hemen büyük bir sefer düzenlendi. Ama komuta Balboa’ya verilmedi. Düşmanlarının çeşitli suçlamaları yüzünden, Kral II. Ferdinand daha güçlü bir soylu olan Pedro Arias Dávila’yi (Pedrarias) donanmanın komutanlığına ve Darién valiliğine atadı. Nisan 1514’te 2 bin kişilik bir kuvvet İspanya’dan yola çıktı.
Büyük Okyanusun İspanyollar tarafından keşfi
Balboa, yardımcı kuvvetlerin gelmesini beklemeden 1 Eylül 1513’te Santa Maria’dan denize açılarak kıstağın en dar kesimindeki Acla’ya doğru yola çıktı. Yüzlerce Yerli hamal ile birlikte 190 İspanyol sık ormanlardan, ırmaklardan ve bataklıklardan geçerek kıstağın üzerinden güneye doğru ilerledi ve buradaki sıradağlara tırmandı. 25 (ya da 27) Eylül’de Darién’deki bir doruktan Büyük Okyanusu gördü. Birkaç gün içinde San Miguel Körfezi kıyılarına ulaştı ve Kastilya kralı adına Mar del Sur (Güney Denizi) ile yöredeki topraklara el koydu. Daha sonra aynı yoldan geri dönerek 14 Ocak 1514’te Santa Maria’ya vardı. Pedrarias’ın gelişine zemin hazırlamak üzere Darién’e gönderilmiş olan krallık görevlisinin ve Balboa’nın “Güney Denizi”nin keşfini bildirmek için gönderdiği mektuplar, yeniden II. Ferdinand’ın gözüne girmesini sağladı. Mar del Sur ile Panama ve Coiba eyaletleri valiliğine (adelantado) atandı. Bununla birlikte Temmuz 1514’te kraliyet kolonisi olarak Castilla de Oro adını alan Darién’deki Pedrarias’a bağlı kaldı.
İki adam arasındaki ilişkiler hastalıklı ve huysuz Pedrarias’ın genç Balboa’ya duyduğu güvensizlik ve kıskançlık yüzünden daha başından sorunlu bir biçimde gelişti. Pedradas, Balboa’yı her fırsatta zor duruma düşürmeyi amaçlayan sinsi bir siyaset izledi. Ama sonunda istemeye istemeye Güney Denizine keşfe çıkma iznini verdi. Balboa, olağanüstü bir çaba göstererek inşa ettirdiği donanmayı parçalar halinde dağlardan aşırıp Büyük Okyanus kıyısına indirtti ve San Miguel Körfezinde uzun bir keşif yolculuğu yaptı (1517-18). Bu sırada Balboa ve başkalarının, kötü bir yönetim gösterdiği ve yetersiz olduğu gerekçesiyle Pedrarias’a yönelttikleri ardı arkası kesilmeyen suçlamalar, sonunda kralın onun yöneticiliğe uygun olmadığına inanmasını sağlamıştı.
Ölümü
Yakında yeni bir valinin atanacağı ve bu valinin Pedrarias’ın görevdeki tutumuyla ilgili olarak soruşturma açacağı yolunda haberler geldi. Bunun üzerine Balboa’nın varlığının ve tanıklığının tam anlamıyla yıkımına neden olacağından korkan Pedrarias, rakibinden kurtulmaya karar verdi. Ortak bazı sorunları görüşmek bahanesiyle geri çağrılan Balboa, tutuklandı ve başkaldırma, vatana ihanet ve Yerlilere kötü davranmakla suçlandı. Pedrarias’ın başyargıcı Gaspar de Espinosa’nın başkanlığında göstermelik bir yargılamadan sonra suçlu bulunarak ölüme mahkûm edildi ve Ocak 1519’da, sözde suç ortağı olan dört kişi ile birlikte başı kesilerek idam edildi.
