William James Kimdir? Amerikalı Filozofun Hayatı ve Eserleri Hakkında Bilgi

0
Advertisement

William James kimdir? Amerikalı filozof William James hayatı, biyografisi, felsefesi, eserleri hakkında bilgi.

William James

William James

William James; ABD’li filozoftur (New York 1842 – Chocorua 1910). Kardeşiyle birlikte Fransa’da psikoloji öğrenimi gördü. Amerika’ya döndükten sonra Harward’i bitirdi (1870). 1872’de aynı yerde ders vermeye başlayarak ölümüne kadar anatomi, fizyoloji, psikoloji ve felsefe derslerini sürdürdü. Bilim temelinden yola çıkmasına karşın, felsefede giderek metafiziğe yöneldi. Ona göre her düşünce yaşayışımız için elverişli olduğu ölçüde doğrudur ve bir düşüncenin doğruluğu onun yararlılığına eşittir.

Doğru düşünceler yararlı olmadıkça değer taşımazlar. ona göre mutlak bilgi yoktur. Bilgi olayların akışındadır, süreçtedir. Düşünce de bu süreçte belirir. Bilinçle düşüncelerin sıra ve ilişkisiyle, olayların sırası ve nesnelerin ilişkisi birleşirler. Böylece bir yandan olgu kavranırken aynı zamanda gerçek de kavranmış olur. James felsefe tarihinde yaygın ve yerleşik bir tutuma karşı çıkar. Felsefe geleneğinde bilim, bilgi, bilgide doğruluk önemli bir yer tutar. İnsana düşen görev de doğru bilgiye ulaşmaktır. Bunun için önerilen yol kuramdır.

Felsefe tarihi çoğunluğu kuramların egemen olduğu görüşlerden oluşmuştur. Pratik ise hep kuramsal onanın altında ya da ardında yer alır. Çünkü ilkin doğru bilgi elde edilecek, sonra eylem gelecektir. Doğru bilgi olmadan eylem amaçsız ve rastlantısaldır. Eylemin sağlam, doğru, güçlü olması dayandığı bilgiye bağlıdır. James’in görüşünde gerçek ve doğru kavramları ikinci derecedeki kavramlardır; ana kavram eylem’dir. Doğru ise eylemin bir türevidir. Her insan kendi doğrusunu yine kendisi bulacaktır. Doğrulan ne gelenekten ne de dinden öğrenebiliriz. Doğru, belli bir iş yapma, başarı elde etme, verim kazanma, işgörme gücünü kullanma, yani pragma’nın sonucu, tortusudur. Pragmatizm ise bu bağlamda doğrulan eylemlerle ölçen, değerlendiren görüştür. Burada insanın özerkliği büyük bir önem kazanır. Çünkü eylemdeki insan ne belirlenimciliği determinizme, ne yazgıcılığı (kadercilik) ne de mekanikçiliği kabul eder. Onun için tek dayanak olgudur, nesnedir, nesnenin gerçeğidir. İnsan sınırlı bir yaşamanın sürdürücüsü olmamalıdır. James’e göre, insan hep gelecek karşısındadır ve her zaman ona atılmalıdır.

Başlıca eserleri: The Principles of Psychology (Psikolojinin İlkeleri) 1890, The Varieties of Religious Experience (Dinsel Yaşama Türleri) 1902, Pragmatizm (1907), A Pluralistic Universe (Pluralistik Evren) 1909, The Meaning of Truth (Gerçeğin Anlamı) 1909, Esssays in Radical Empricism (Köktenci Deneycilik Üstüne Denemeler) 1912.


Kaynak – 2

William James (1842-1910), tanınmış Amerikalı felsefe ve psikoloji bilginidir. Amerikalı tanınmış romancı Henry James’in kardeşidir. New York’ta doğdu. Lawrence Fen Okulu’ndan sonra Harvard Üniversitesinde tıp fakültesini bitirdi. 1872′ den 1907’ye kadar Harvard’da anotomi ve fizyoloji dersleri okuttu. Sonra psikoloji ve felsefe dersleri verdi. 1899’dan 1901’e kadar Edinburgh Üniversitesi’nde de doğal dinler dersi okuttu. 1908’de Oxford Üniversitesi’ne felsefe profesörü oldu.

Advertisement

William James, 1890’da «Psikolojinin Esasları» adındaki eserini yayınladı. Bu eser James’in birdenbire bütün dünyaya tanınmasını sağladı. Yazarın kitabında söz ettiği teoriler her yanda geniş ilgi uyandırdı. William James, daha sonraki kitaplarında psikoloji ve din konularındaki fikirlerini başlı başına bir felsefe haline getirdi.

William James’in pragmatizm felsefesi Almanlar’ın idealizminin tam aksi olan bir tezi ileri sürüyordu. Pragmatizm daha sonra bir çok filozoflar tarafından kabul edilen bir teori haline gelmiştir. En önemli eserleri arasında «Psikolojinin Esasları,», «Pragmatizm – Eski Düşünce Tarzlarına Yeni Bir Ad», «İnanmak İsteği», «Gerçeğin Anlamı» başta gelir.


Leave A Reply