Yağda eriyen vitaminler hangileridir? Yağda eriyen vitaminlerin özellikleri, vücuttaki görevleri hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Yağda Eriyen Vitaminler; A – D – E – K
A Vitamini:
Başlıca görevleri: Kemik ve dişlerin normal yapılarını oluşturmak; protein sentezinin işlerliğinin ve plazma zarlarıyla hücre içi elemanların zarlarının dayanıklılığını sağlamak; solunum, sindirim, göz ve üreme organlarının deri ve mukozalarının epitel dokusunda sürekliliği sağlamak ve bezlerin salgısını düzenlemek; kollajen dokunun gelişmesini, özellikle de mükopolisakkarid sentezini gerçekleştirir; görme purpurasının oluşumunu etkiler, böylece retinanın alaca karanlığa uyumunu sağlar. En çok bulunduğu besinler; kümes ve kesim hayvanlarının karaciğeridir. Balık yağı, süt, süt ürünleri, yumurta sarısı ise öteki hayvansal kökenli kaynaklardır.
Havuç, patates, ıspanak, kabak, kıvırcık salata, şalgam gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler ve şeftali, kayısı, kavun gibi meyveler de A vitamini açısından zengindir. A vitamini her yaş için yaşamsal önem taşıyan bir vitamindir. Genelde tüm bulaşıcı hastalıklara karşı direnç kazandırır. Üremede etkili görevi vardır, cinsel hormonların oluşmasını sağlar. Vücuttaki çeşitli maddelerin biçim değiştirmesine yardımcı olur. Şekerlerin, yağların parçalanmasında ve yapımında rol oynar. Eksik alınması, gelişme bozuklukları, organ ve kas zayıflığı gibi olumsuzluklara yol açar. Yeterli derecede alınmazsa, gözlerde oluşturduğu en önemli hastalık tavuk karası, gece körlüğüdür.
D Vitamini:
10 kadar D vitamini bilinir. D Vitamini yağda eridiği için yağlı besinlerle emilir, lenf dolaşımı ile karaciğere gelir. İki aşamada etkin biçime dönüşür. Bu dönüşüm karaciğerde başlar, böbreklerde tamamlanır. Aktif D vitamini, sindirim sisteminde kalsiyum ve fosforun emilimine yardımcı olur. Kemik ve dişlere kireç tuzlarının çökmesini kolaylaştırdığı gibi, paratiroit hormanla kemiklerden kalsiyumu harekete geçirir ve gerektiğinde kemiklerden kalsiyumu serbestleştirerek kandaki kalsiyumun normal düzeyde kalmasını gerçekleştirir.
Çocuklarda ergenlik döneminde günde 10 mikrogram D3 vitamini yeterlidir. 22 yaşın üstündeki yetişkinlerde ise bu miktar 5 mikrogram kadardır. Erişkinler bu miktarı güneş banyosuyla sağlayabilirler. Gebelik ve emzirme dönemlerinde alınacak 1 litre süt D vitamini gereksinmesini karşılamaya yeterlidir. İnsan derisinde yeterli miktarda provitamin D bulunur. Bu provitamin ancak güneş ışınlarıyla aktif hale dönüşür ve D Vitamini olur.
E Vitamini:
Üremede gereklidir. Döllenmeyi kolaylaştırır, kısırlığın giderilmesinde rol alır. Günlük gereksinim miktarı, erkekler için 10 mg, kadınlar için 8 mg kadardır. Mısır, soya, pamuk yağları gibi bitkisel yağlarda ve margarinlerde bulunan bir vitamindir. Bunların yanı sıra tahıllar, baklagiller, ceviz, fındık, koyu yeşil sebzeler de iyi birer kaynaktır. Eksikliği iktidarsızlık, zamansız doğum, ölü doğum, kas zayıflıkları, adet bozuklukları, sperm bozukluklarına yol açar. Zehirsiz bir madddedir; fazla alındığında zararlara yol açmaz, sidik ve dışkı yoluyla vücuttan atılır. Ayrıca antioksidan oluşu açısından yaşlanmayı geciktirme özelliği de vardır.
K Vitamini:
Bağırsaklarda bulunan bakteriler normalde önemli miktarda K Vitamini sentez ederler. Az miktarlardaki K Vitamini karaciğer, deri, kalp, böbrekler ve kaslarda depo edilir. Başta yeşil sebzeler olmak üzere, tahıllar, meyveler ve yapraksız sebzeler K Vitamini kaynağıdır. Günlük gereksinme miktarı tam olarak bilinmemekle birlikte 2-3 mg kadar olduğu sanılır.
Ancak gebelerin ve yeni doğan bebeklerin gereksinim miktarı bundan daha fazladır. Eksikliğinde kan normal pıhtılaşmasını gerçekleştiremez, bağırsak çeperlerinde anormallikler görülür.
