Yapı Malzemeleri, Kireç ve Ürünleri

Kimya yapı malzemeleri, kireç ve ürünleri konusu. Yapı malzemesi olarak kirecin kullanımı, formülleri ve ürünlerinin özellikleri.

Yapı Malzemeleri – Kireç ve Ürünleri

Kireç inşaatlarda kullandığımız en önemli kimyasal maddelerden biridir. Günlük yaşantımızda kireç olarak bildiğimiz maddenin kimyadaki adı kalsiyum oksittir. CaO formülü ile gösterilen kalsiyum okside kısaca sönmemiş kireç adı da verilir.

Kireç, kireçtaşı adını verdiğimiz kalsiyum karbonat ( $\displaystyle CaC{{O}_{3}}$ ) bileşiğinin ısı etkisi ile parçalanması sonucunda elde edilir.

$\displaystyle CaC{{O}_{3}}_{\left( k \right)}\xrightarrow{900-1000{}^\circ C}Ca{{O}_{\left( k \right)}}+C{{O}_{2\left( g \right)}}$

Katı beyaz renkli pudra görünümlü bir madde olan sönmemiş kireç bu hâli ile inşaatlarda kullanılmamaktadır. Bunun için sönmüş kireç hâline gelmesi gerekmektedir. Çünkü tek başına kullanılmayan kirecin diğer inşaat maddeleri ile karışım oluşturması ve zamanla sertleşmesi gerekmektedir. Bu nedenle;

$\displaystyle Ca{{O}_{\left( k \right)}}+{{H}_{2}}{{O}_{\left( s \right)}}\to Ca{{\left( OH \right)}_{2}}+isi$

tepkimesine göre kirecin söndürülmesi işlemi su yardımı ile yapılır.

$\displaystyle Ca{{\left( OH \right)}_{2}}$ formülü ile gösterilen sönmüş kireç kimyada kalsiyum hidroksit olarak adlandırılan ve bazik özelliğiyle bilinen bir maddedir.

Sönmüş kireç, kum ve su yardımı ile bir karışım (harç) hazırlanmasında kullanılır. Bu karışım kireç sıvası olarak ta bilinir. Evlerin duvarlarına ve tavanlarına sürülen sıva böyle hamur kıvamında bir karışımdır. Zamanla bu sıva harcı, havadaki karbondioksit ( $\displaystyle C{{O}_{2}}$ ) ile tepkime vererek sertleşir ve

$\displaystyle Ca{{\left( OH \right)}_{2}}+C{{O}_{2}}\to CaC{{O}_{3}}+{{H}_{2}}O$

tepkimesi sonucunda kalsiyum karbonata yani kireç taşına dönüşür.

Burada akla bir soru gelebilir. Bu işlem sonunda kireç duvara zarar vermez mi?

Bu işlem kireç tek başına uygulandığında duvara zarar verebilir. Fakat kireç burada kumla karıştırılarak kullanıldığı için $\displaystyle C{{O}_{2}}$ (havada çok az bulunan bir gaz) ile çok uzun zamanda yavaş bir şekilde katılaştığından dolayı fazla zararlı bir etki gözlenmemektedir.

Formülü	Kimyasal adı	Yaygın adı
CaO	Kalsiyum oksit	Kireç (sönmemiş kireç)
$\displaystyle Ca{{\left( OH \right)}_{2}}$	Kalsiyum hidroksit	Sönmüş kireç
$\displaystyle CaC{{O}_{3}}$	Kalsiyum karbonat	Kireç taşı

Kireç sıvası duvarın nefes almasına izin veren bir madde olarak kabul edilir. Çünkü havada bulunan nem duvara yapıştığında kireç sıvası nemi duvarın diğer tarafına taşıyarak buharlaşmasına ve duvarın kuru kalmasına sebep olur.

A. HARÇ

Genel bir terim olup inşaatlarda değişik şekillerde hazırlanabilen karışımlara denir. Bununla birlikte harç denildiğinde özellikle kum ve çimentonun su yardımı ile karıştırılması ilk akla gelmektedir. Bu en bilinen harca çimento harcı da denilmektedir. Kireç harcı (kireç + kum + su) gibi değişik maddeler inşaatlarda kullanılmaktadır.

Hamur kıvamında hazırlanan karışımlara genel olarak harç adı verilmektedir. Tuğlalar harç yardımıyla birbirlerine yapıştırılırlar

B. BETON

Çimento, küçük taş parçaları (agrega), ince kum ve sudan oluşan inşaatlarda kullandığımız en önemli karışımlardan birinin adıdır. Günümüzde beton hemen hemen bütün inşaatlarda kullandığımız için en çok üretilen karışımlardan biridir. Beton inşaatlarda metalle beraber kullanılarak daha dayanıklı bir yapı elde edilmeye çalışılır.

Kullanılan çimentonun çeşidine ve beton karışımdaki diğer maddelerin bileşimine göre beton 1 – 1,5 günde yeterli sertliğe ulaşması beklenir.

Beton içerisindeki en önemli madde çimento olmasına rağmen beton karışımdaki oranı çok azdır. Çünkü çimento, beton hazırlanırken bağlayıcı madde olarak kullanılmakta ve betonu oluşturan karışımı su yardımı ile karıştırmakta ve bir arada tutmaktadır. Çimento suyun yardımıyla diğer maddelerle karışarak havada ya da suda sertleşebilme özelliğine sahiptir.

Çimento içinde bulunan sönmüş kireç yani kalsiyum hidroksit zamanla suyunu kaybedip havadaki $\displaystyle C{{O}_{2}}$ ile kalsiyum karbonat kristallerini oluşturarak zamanla sertleşir.

C. SIVA

İnşaat işlerinde birçok yapıda duvarları, tavanları, tabanları kaplamak için hazırlanan plastik kıvama sahip iken uygulanan ve daha sonra sertleşen karışımlara genel olarak sıva adı verilir.

Sıvaların kullanılan ana maddeye göre, çimento sıva, kireç sıva, alçı sıva gibi türleri bulunmaktadır.

Bununla beraber kullanıldığı yüzeye göre sıvalar, iç sıva, dış sıva, tavan sıvası, duvar sıvası ya da uygulama şekillerine göre ilk kat, son kat, ince sıva, kaba sıva gibi adlarla adlandırılırlar.