Penaltı nedir, nasıl atılır? Penaltı atışlarında kalecilerin şansı ne kadar yüksektir? Penaltı kurtarma teknikleri nelerdir, hakkında bilgi.
Futbolda, kalecilerin en çaresiz hissettikleri pozisyon penaltı vuruşlarıdır. Takımlarının kaderini belirleme sorumluluğunu taşımak zorunda kalan kaleciler, binlerce taraftarla dolu bir stadyumda en fazla stresi taşıyan kişilerdir. Peki penaltı atışlarında kaleciler çaresiz mi?
Penaltı Nedir?
Futbol oyununda, kural dışı hareketlerin bazı cezaları vardır. Bu cezalardan belki de en ağırı, penaltı atışıdır. Top oyundayken bir oyuncu, kendi ceza sahası içinde rakibe veya topa kural dışı bir hareket yaparsa, bu kural dışı hareketi yapan takımın aleyhine penaltı cezasına karar verilir. Penaltıyı gerektiren durumlar ve vuruşun nasıl yapılacağı, FIFA futbol oyun kurallarında belirtilmiştir.
Kural kitabına göre, penaltıya sebebiyet veren ihlaller şunlardır:
- Rakibe tekme atmak/tekme atmaya yeltenmek,
- Rakibe çelme takmak/çelmelemeyi denemek,
- Rakibin üstüne sıçramak,
- Rakibe küfür etmek,
- Rakibe vurmak veya vurmaya çalışmak,
- Topa müdahale etmek isterken, toptan önce rakibe dokunmak,
- Rakibini tutmak,
- Rakibe tükürmek,
- Kendi ceza alanındaki kaleci haricindeki oyuncular için topu eliyle oynamak
Bu ihlallerden biri gerçekleşirse, lehinde penaltı kararı verilen takım, ceza sahası içindeki penaltı noktasından, karşısına kaleyi ve kaleciyi alacak şekilde şut çekme hakkı kazanır. Futbol oyunundaki bütün penaltı atışları bu noktadan yapılır, penaltı noktası kale çizgisinden yaklaşık 11 metre mesafededir. Penaltı atışı sırasında, vuruşu yapacak oyuncu ile rakip kaleci dışındaki bütün oyuncular oyun alanının içinde olmalıdır. Fakat ceza sahasının içinde üçüncü bir oyuncu olmasına izin verilmez. Kaleci, rakip oyuncu topa vurmadan kale çizgisini terk edemez. Kaleci, kollarını açarak atışta kale alanını olabildiğince doldurmaya çalışır. Böylelikle gol olasılığını azaltmayı amaçlar.
Penaltıyı Kurtarmak Zordur.
Penaltı atışlarında genellikle, yükseğe ve köşelere atılan toplara kalecilerin yetişmesi daha zordur ve bu şekilde atılan atışlar gol olur. Vuruşu yapan oyuncu topu ileri atmak zorundadır. Ancak vuruşu pas şeklinde de kullanabilir. Bu, futbolda nadiren denenen bir taktiktir. Barcelona oyuncusu Messi, 2016 yılında oynanan Celta Vigo maçındaki penaltı atışını pas şeklinde kullanmış ve pası alan takım arkadaşı Suarez pozisyonu golle sonuçlandırmıştır.
Top, penaltı vuruşunu yapan oyuncunun ayağından çıktığı anda oyunda kabul edilir. Atışı yapan oyuncu, başka bir oyuncu topla oynamadan, topa ikinci defa temas edemez. Örneğin, top kale direklerine çarpıp geri dönerse, başka bir oyuncuya değmeden penaltı atışını yapan oyuncu dokunamaz. Direklerin arasından geçen topa kalecinin dokunması bir şey değiştirmez. Top kaleci tarafından çizgiyi geçmeden kurtarılırsa ya da başka biçimde gol olmamışsa, oyun normal olarak devam eder.
Penaltı kuralı, 1891 yılında futbola dahil edilmiştir. O günden bu yana, futbol müsabakalarında uygulanan bir ceza yöntemidir. Penaltının insan tepkilerini iyi ölçümleyen bir aklın ürünü olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Kaleden yaklaşık 11 metre uzaklıktaki penaltı noktası, tesadüfen belirlenmiş bir nokta değildir. Ortalama bir penaltı atışında top, kaleye ulaşana kadar yarım saniye geçer. Bu süre, insanların tipik tepki sürelerine çok yakındır. Penaltıyı kurtarmakla görevli kalecinin, topun nereye gittiğine dair bir fikir edinmesi, bu yarım saniye içinde gerçekleşir. Bir bozuk paranın omuz hizasından yere ulaşması için gereken süreye eşit olan bu sürede kaleci, önce topun nereye gittiğini anlamalıdır. Sonrasındaysa topa hamle yaparak golü engellemelidir.
Penaltı Kurtarma Teknikleri
Kaleci, topun nereye gideceğini kestiremez ise rastgele bir atlayış yapmakla yetinir ve bu da topu kurtarma olasılığını bir hayli düşürür. İstatistikler, UEFA organizasyonlarındaki her beş penaltı atışından yalnızca birinin kaleciler tarafından kurtarabildiğini göstermektedir.
Penaltı atışları konusunu irdelemeye ısrarla devam eden araştırmacılar, dünyanın en iyi kalecileri üzerinde çeşitli araştırmalar yapmaktadırlar. Bu araştırmalardan bazı verileri ortaya çıkarmıştır. Buna göre, en iyi kaleciler, en iyi hamlelerini topa vurulmadan önceki 100 milisaniye içinde yapmaktalar. Penaltı atıcısının bacaklarının ve ayaklarının duruşuna göre topun yönünü kestirebiliyorlar. Analizler çoğunlukla, atıcıların topa vurmadan hemen önce, diğer ayaklarını topun gideceği yöne koyduğunu gösteriyor. British Columbia Üniversitesi’nde görev yapan Prof. Ian Franks, diğer ayağın takibinin yüzde 80-85 oranında doğrulandığını belirtiyor. Aynı zamanda, topa vurulmadan önce kaleciye ekstra bir 200 milisaniye kazandırdığını ekliyor. Saatteki hızı 80 km olan ortalama bir penaltı vuruşu düşünüldüğünde, doğru yönü belirleyen kaleci, kale genişliğinin neredeyse yarısını önceden kat etmiş oluyor.
