Yer göçmeleri ve kaymalarına sebebiyet veren faktörler ve nedenler nelerdir? Yer göçmeleri ve kaymalar hakkında bilgiler.
YER GÖÇMELERİ VE KAYMALAR
Yeryüzünü değiştiren olaylardan biri de toprak göçmeleri ve kaymalardır. Kayalar, taş parçaları ve topraklar, yamaçtan aşağıya türlü nedenlerle kayar. Bu nedenlerin başında
• yamacın kuvvetli eğimi,
• şiddetli yağışlar,
• tabakalar arasına sızan su,
• killi tabaka varlığı ve
• tabakaların durumu
gelir.
Toprak göçmesi (heyelan); esas olarak, eğimli yamaçlarda fazla yağmur yağması
ve kar erimelerinden sonra olur. Suyu emerek kaygan bir yüzey oluşturan killer üzerine oturmuş tabakalar; yığın olarak birden kayarak yer değiştirir.
• Kuvvetli eğim,
• toprak ve kayaların arasına sızan su,
• kayaların ya da toprağın cinsi ve
• tabakaların durumu,
bu olayın başlıca etkenleridir.
Eğim, toprak kayması ve göçmenlerinde en önemli etmendir. Eğim arttıkça yerçekimi etkisi artar, tabakalar yerlerinden daha kolay sökülür.
Heyelan oluşumunu etkileyen unsurlardan biri de tabakaların yapısal özelliğidir. Kayaların arasına sızan sular, geçirimsiz tabakalara (Söz gelimi kil tabakasına) rastladığında bu tabakanın üzerinde birikir ve kaygan bir zemin oluşturur. Bu kaygan zemin de üstündeki tabakaların kolayca yerlerinden oynamalarına neden olur. Kaya türleri de direnç farklılığı ve geçirimli olup olmama bakımından heyelân ve toprak kaymalarında etkilidir.
Yer göçmeleri ve kaymalara etki eden önemli bir unsur da tabakaların durumudur. Düşey doğrultulu tabakalarda göçme ve akma daha fazla görülür.
Büyük heyelanlar, önemli değişikliklere yol açabilir. Vadilerin tıkanması, yolların kapanarak ulaşımın engellenmesi, yerleşme birimlerinin yıkıma uğraması heyelanların yol açtığı başlıca felâketlerdendir.
Toprak akmalarıyla oluşan yerşekillerin-den biri de etek döküntüleridir. Günlük sıcaklık farkının fazla olduğu yerlerde fiziksel parçalanmayla ufalanan taşlar, yamaçlar boyunca aşağı kayar ve yamaç diplerinde etek döküntülerini oluştururlar.
