Yönetim Fonksiyonları Denetim Nedir?

0
Advertisement

Yönetim fonksiyonlarından denetim nedir? Denetleme türleri, iç ve dış denetim, yönetim dışı yollarla denetim nedir, hakkında bilgi.

Yönetim Fonksiyonları Denetim Nedir?

Denetleme, “Yönetimin amaçları doğrultusunda planlanan ve yapılması istenen faaliyetlerin yapılıp yapılmadığını, yapılmış ise ne kadar doğru, etkin ve verimli yapıldığını; yapılmamış ise neden yapılmadığını belirlemek, kontrol etmektir. Denetlemenin varlığı bile çalışanların kendilerini devamlı düzeltmelerine neden olur.

Denetleme türleri:

A. Yönetim İçi Yollarla Denetim (İdari-Yönetsel Denetim)

İdari denetim de iç denetim ve dış denetim olmak üzere ikiye ayrılabilir. İç denetim, kamu kurulusunun kendi kendini denetlemesi iken dış denetim bir kamu kurulusunun başkasını denetlemesidir.

a. İç Denetim

İç denetim de hiyerarşik denetim ve idari teftiş olmak üzere ikiye ayrılabilir.

Hiyerarşik denetim: Üst kadroların alttakileri denetlemesidir. “Örgüt içinde üst kademelerde olan, emretme ve yürütme yetkisine sahip (amir) yöneticilerin astlarını ve onların çalışmalarını denetlemesidir”. Yapılan eylemin uygunluğunu denetler. Yasal bir dayanağa gerek yok. Yönetme görevinin içinde. Genel yönetimde üst bakandır. Başbakan üst değil, koordinatördür. Bakan, başbakana karsı sorumludur. Üstün anlayışı astı bağlayıcıdır. Üstün kamu görevlileri ve işlemler üzerinde yetkisi vardır. Hiyerarşik amirler, hem kanunlara uygunluk hem de elverişlilik (yerindelik) denetimi yaparlar.

Advertisement

Amirler, yapılan işlemleri ayrıca kamu politikalarına uygunluk yönünden denetler. Denetim sonucu astın yaptığı işlemler üzerinde hiyerarşik amirin işlemi kabul etme, yürürlüğünü geciktirme, iptal etme ve değiştirme gibi yetkisi vardır ancak üst astın yerine geçip karar alamaz ona yon verebilir. Her amir kendine bağlı memurları denetleyebilir. Denetleme başvuru üzerine yapılabilir.

İdari teftiş: Denetleme kurulu veya müfettişlerce yapılan denetlemedir. Denetleyicilerin yürütme yetkisi yoktur; denetlemeyi bakan veya genel müdür adına yaparlar. İdari teftiş yönetimin fonksiyonlarının denetlenmesidir.

b. Dış Denetim:

Vesayet denetimi: Merkezi yönetim organlarının yerel yönetim organları üzerinde yaptığı denetimdir.

İşlemlerin yerindeliği ve hukuka uygunluğu denetlenir. Bu denetim yerel yönetim organının görevini gereği gibi yapması ve idarenin bütünlüğü için gereklidir. Denetim, organlar, görevliler ve işlemler üzerinde olabilir. Vesayet makamı ve yetkileri yasada belirtilmelidir. Ya bir kuruluş (içişleri bakanlığı) ya da bir kişi (bakan) vesayet makamı olarak belirtilir. Vesayet yetkisi devir olunamaz. Hiyerarşi denetimi merkezden yönetimin (yetki merkezciliğinin) bir sonucu; vesayet denetimi yerinden yönetimin bir gereğidir. Dış denetimi devletin özel denetleme kuruluşları da yapabilir. Sayıştay, Devlet Denetleme Kurumu, Yüksek Denetleme Kurulu.

B. Yönetim Dışı Yollarla Denetim:

1. Siyasal Denetim: Yasama organının yaptığı denetimdir. Politik organ mili egemenliğin sahibi olarak denetleme yetkisine sahiptir. Genel görüşme, meclis soruşturması, meclis araştırması, gensoru yöntemlerini kullanır. İdare üzerinde seçilmişlerin yaptığı denetimdir. Yasalar tartışılırken, ödenek ayrılırken yasama organı denetim yapabilir. Bütçeler önemli bir denetleme aracıdır. Hükümet yönetimin denetlenmesinde bir nevi parlamentonun aracı gibidir. Seçmenlerin şikayetleriyle de milletvekilleri bürokrasi hakkında bilgi sahibi olurlar. Siyasi organ sadece TBMM değildir. Yerel siyasal organlar da denetler. İGM, belediye meclisi ve encümeni vs. İdari çalışmaların çok kez gizli olması dolayısıyla bu denetim güçtür. Yasalar memurların basın ve diğer kişilere bilgi ve demeç vermesini yasaklar.

2. Yargı Denetimi: Yönetimin eylem ve işlemlerinin hukuka uygunluğunun denetlenmesidir. Yargı organları yapar. İdarenin her türlü eylem ve işlemine karsı yargı yolunun acık olması hukuk devleti olmanın gereğidir. Yanlış uygulamaların müeyyideleri vardır. Yargı denetiminde yargı tarafsızlığı önemlidir. İdareyi tutarsa hukuk devleti ilkesi zedelenir; vatandaşı tutarsa idare is yapamaz hale gelir. Yargı denetimde iki sistem vardır: İdari yargı (Türkiye, kara Avrupa’sı) ve adli yargı . Yargı denetimi çalışanların her türlü baskıdan uzak iş yapmalarını da sağlar.

Advertisement

3. Kamuoyu ve Baskı Gruplarıyla Yapılan Denetim: Demokrasinin bir gereği olarak medya ve baskı gruplarıyla yapılan denetimdir. Sivil Toplum Kuruluşları ve sendikalar da bu arada sayılabilir. Bu yolla denetim demokrasinin bir gereği; hem şikayetlerin yönetim tarafından dikkate alınması hem de vatandaşların taleplerini rahatça ifade edebilmeleri acısından önemlidir. Halkı etkileme ve ondan etkilenme bakımından halkla ilişkiler önemlidir. Bu denetim kamuoyunun uyanık, duyarlı olması acısından da önemlidir.

4. Uluslararası Denetim: Yeni bir denetim türüdür. ILO, AİHM, BM, Avrupa Parlamentosu tarafından yapılan denetimlerdir. Bunların bazıları hukukta ve dolayısıyla yönetimde bağlayıcı iken bazılarının böyle bir niteliği yoktur.


Leave A Reply