Ülkeler Rehberi Zambiya – Zambiya ile ilgili bilgi, başkenti, tarihi, ekonomisi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi
Kaynak: pixabay.com
Zambiya
- Yüzölçümü: 752.614 km2.
- Başkenti: Lusaka.
- Dil: İngilizce, Bantu dilleri.
- Din: Hıristiyan (% 40 Protestan, % 20 Katolik) doğal dinler (% 40).
- Para birimi: 1 kvaça = 100 ngvee.
- Başlıca kentleri: Kitve, Ndola, Mufulira, Çingol.
Zambiya Ortagüney Afrika’da bir devlettir. Denize çıkışı bulunmayan birkaç ülkeden biri olan Zambiya; kuzeyden Kongo Demokratik Cumhuriyeti (eski Zaire) ve Tanzanya, doğudan Malavi, güneydoğudan Mozambik, güneyden Zimbabve ve Namibya, batıdan Angola ile çevrilidir.
YÜZEY ŞEKİLLERİ:
Ülkenin büyük bir bölümü, yüksekliği 1.000-1.300 m arasında değişen granit yaylalarla kaplıdır. Ancak doğuda Büyük Rift Vadisi’nin kıyısı boyunca Muşinga Dağları, 2.000 metreye oluşturur. Kuzeyde, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (eski Zaire) ile sınırı oluşturan Mveru Gölü, Bangveulu Gölü ve geniş bataklık alanları içeren çöküntü ovaları; güneybatıda Kafue Irmağı Havzası ve Barotseland’ın verimli alüvyon ovaları uzanır. Güneyde Kariba Vadisi, Zimbabve ile doğal bir sınırı çizer. Kaufe, Luangva, Kabompo, Zambezi’nin ülke topraklarından aldığı kollardır. Zambezi Irmağı üzerinde, Livingtone’da bulunan Victoria Çağlayanı, 108 metreden dökülen sularıylala Afrika’nın en yüksek çağlayanıdır. Kariba Vadisindeki Kariba Baraj Gölü (250 km uzünluğunda), dünyanın en büyük yapay göllerinden biridir.
İKLİM:
Kasım-Nisan arası sıcak, yağışlı, Mayıs-Ekim arası daha serin ve kurak bir tropikal iklim gözlenir. Kuzeyde yıllık ortalama yağış tutarı 1.250 mm’dir. Ancak, güney ve doğuya doğru gidildikçe bu değer 630 mm’ye düşer. Yıllık sıcaklık ortalaması ise kurak mevsimde 16-27°C; yağışlı mevsimde 27-38°C arasında değişir.
Kaynak: pixabay.com
BİTKİ ÖRTÜSÜ VE HAYVANLAR:
Kuzey Bölgesi ve ırmak vadileri, tropikal yağmur ormanlarıyla kaplıdır. Başlıca ağaç türleri tik (en büyük kereste kaynağı), ekmek ağacı ve dum hurmasıdır. Ülkenin öteki bölümlerinde ağaçlıklı savanlar, egemen bitki örtüsünü oluşturur. Suaygırı, timsah, sırtlan, aslan, çita, fil, gergedan, çok sayıda kuş türünün yanı sıra bir tür antilop olan kırmızı “leçve” ve “thornicroft” zürafası, Zambiya’ya özgü havyanlardır. 18 ulusal park içinde en ünlülüleri ve büyükleri Kafue ve Luajnga ulusal parklarıdır.
TOPLUM YAPISI:
70’in üzerinde Bantu kökenli boy, nüfusun % 70’ini oluşturur. Bu sayısal çokluk, hiçbir boya, ekonomik ve politik alanda tek başına denetimli gücü vermez. Ancak en kalabalık üç boy (yaklaşık toplam nüfusun 1/3’ü) olan Bemba, Tonga ve Lozi topluluklarının ötekilere göre belirgin üstünlükleri vardır. Nyanja, Tonga, Lunda, Luvale ve Kaonde gibi öteki boyların güçleri yerellikten öteye gitmez. Bağımsızlık sonrasında, giderek azalan Avrupalı ves Asyalı nüfus, günümüzde 50 bine düşmüştür. Avrupalılar içinde en kalabalık topluluğu İngilizler oluşturur.
Dil: Resmi dil İngilizcenin yanı sıra, Bantu dilleri (Bemba, Tonga, Lozi, Lunda, Luvale, Kaonde, Nyanja) konuşulur.
Ekonomisi
Tarım: Ticari ürünler üretiminin % 50’si Beyazların elindedir ve plantasyonlarda gerçekleştirilir. Sık görülen kuraklıklar, üretimde önemli düşüşlere yol açar. Şekerkamışı, pamuk, tütün, yerfıstığı, mısır, başlıca ürünlerdir.
Hayvancılık: Hayvancılık (sığır, koyun, keçi, domuz toplamı 3.7 milyon baş), kümes havyancılığı (14 milyon), tüketim düzeyindedir. İç sularda yıllık balık üretimi 65 bin tondur.
Endüstri: Büyük ölçüde madenciliğe dayanan endüstri sektöründe öteki başlıca dallar; çimento, yapay gübre, dokuma, sigara, besindir. Yıllık elektrik enerjisi üretimi 11 milyar kWh’tır.
Doğal Kaynaklar: En önemli doğal kaynak bakırdır (dünya rezervlerinin 1/5’i, dünyanın 5. büyük üreticisi, yılda 550 milyon ton). Kurşun, çinko, manganez, kobalt, zümrüt, ametist, altın, öteki önemli maden ve minerallerdir. Zengin orman varlığına karşın ürünler gereğince değerlendirilmez.
Zambiya Arması
Tarihi
19. yüzyılda ingiliz kaşifi Dr. David Livingstone Zambiya’nın büyük bir bölümünü araştırdı. 1888’de Cecil Rhodes Matabele boyunun kralı Lobengula’dan ticaret yapma ve maden işletme izinleri sağlamayı başardı. Rhodes bir yıl sonra Büyük Britanya’ dan “İngiliz Güney Afrika Şirketi”nin kurulması için özel izin elde etti. 1890’larda Rhodes’in yandaşları, bugünkü Zambiya’nın koruyuculuğu altında kuzeybatı ve kuzeydoğu olarak ikiye ayrıldı.
1924’te, İngiliz SÖmürge Yönetimi Dairesinin doğrudan denetimi altına alınana kadar adı geçen ortaklık, Kuzey Rodezya’yi yönetti. 1910’da Livingstone’dan Bakırkuşağı’na uzanan demiryolu açıldı. 1953’te Kuzey Rodezya ile Güney Rodezya (bugünkü Zimbabve) birleştirildi ve günümüzde Malavi adını alınca Nyasaland ile birlikte Orta Afrika Federasyonu’nu oluşturdu. Ancak 10 yıl sonra Afrika’daki milliyetçi kaynaşmalar nedeniyle federasyon dağıtıldı. Dr. Kenneth David Kaunda, İngiliz Ulusal Topluluğu içinde bağımsız bir cumhuriyet biçiminde ülkeyi özgürlüğüne kavuşturdu (19 EKim 1964).
1973’te Ulusal Meclis tek partiye dayalı başkanlık sistemine olanak sağlayan anayasayı yürürlüğe koydu. Ancak Rodezya’daki Beyaz yönetimi, 1979’da Lusaka’da yapılan İngiliz Uluslar Topluluğu Konferansı’na kadar Zambiya’nın politik ve ekonomik yaşamı üzerinde güçlü baskılar ve ekonomik yaşamı üzerinde güçlü baskılar uyguladı. Bu konferansta Başkan Kaunda’nın kişisel başarısıyla bir anlaşmaya varıldı. Bu anlaşmadan sonra Nkomo’nun Siyah Rodezya gerilla güçleri 60 bin mülteciyle birlikte Zambiya’dan ayrıldı. Böylece Rodezya’nın sürekli sınır saldırıları son buldu.
1982’de % 90’ı dışarı satılan bakırı dünya piyasalarında düşmesi nedeniyle Zambiya bağımsızlığından bu yana en büyük ekonomik bunalıma girdi. Ekim 1983’te, Kenneth Kaunda 5. dönem için devlet başkanı seçildi ve geçiçi olarak kapanan Zaire sınır Haziran 1984’te yeniden açıldı.
Ekim 1988’de 6.kez devlet başkanlığına seçilen Kaunda bağımsızlığın 25. yıldönümünde (Ekim 1989) yeni bir ekonomik reform programını uygulamaya soktu.
