Zehirli mantarlar ile zehirsiz mantarlar nasıl ayırt edilir? Zehirli ve zehirsiz mantarları ayırt etmenizin bir yolu var mıdır? Zehirli bitkiler nelerdir?
Kaynak: pixabay.com
MANTAR besleyici, lezzetli bir yiyecektir. Yalnız, birçok çeşidi insanı öldürecek kadar zehirlidir, zehirlerini zehirsizlerinden ayırt etmek de çok zordur. Bunları birbirinden ancak, yakından tanıyanlar, cinslerini tanımakta bilgi ve görgü sahibi olanlar ayırt edebilir.
Zehirli mantarlarla zehirsizlerini ayırt edebilmek için halk arasında söylenen bazı usuller varsa da bunlara da pek güvenilemez.
• «Mantarın pişirildiği suya sokulan gümüş bir kaşık kararırsa mantar zehirlidir» derler. Bu, her zaman doğru olan bir ölçü değildir, çünkü mantar zehirli de olsa, tazeyken, gümüşü karartmaz; gümüş kaşığı karartan, bayat mantardır.
• Mantarı pişirirken suyuna bir baş soğan, ya da sarmısak atarlar, suyun rengi değişirse mantarın zehirli olduğunu söylerler. Bu da doğru değildir, çünkü bazen soğan, sarmısak, zehirli mantarın piştiği suyun rengini değiştirmez
• «Zehirsiz mantar güzel kokar. Zehirlilerinin kötü bir kokusu vardır» derler. Bu da yanlıştır. Zehirsiz mantarlar içinde kokusu kötü olanlar bulunduğu gibi çok zehirli mantarlardan güzel bir un kokusu verenler de vardır.
• «Mantarın üzerinde sümüklüböcek, kurtçuk varsa, kelebek, kuş konarsa zehirsizdir» derler. Bu da boş bir inanıştır, çünkü bu hayvanların yapısı insanlara benzemez; zehirli mantar yeseler bile zehirlenmezler;
• Bir mantarı kesince, kesik yerinde zamanla mavimtırak bir renk belirirse o mantarın zehirli, belirmezse zehirsiz olduğuna hükmedilir. Yapılan araştırmalar bunun da bir mantarın zehirlisiyle zehirsizini birbirinden ayırt etmeye yetmeyeceğini göstermiştir.
• Bazı araştırıcılar mantara, pişerken, birtakım maddeler katarak, zehrini yok etmeye çalışmışlar, bu arada yemeğin suyuna sirke, ya da tuz konursa mantarın zehirsiz hale geleceğini ileri sürmüşlerdir. Bu da sonuçsuz kalmıştır, çünkü sirkede, tuzda mantarın zehrini yok edecek kimyasal bir özellik yoktur.
Bütün bunlar, mantarın zehirlisiyle zehirsizini kolaylıkla ayırt edecek bir usulün henüz bulunamadığını göstermektedir. Bunları ancak, yıllarca tecrübeden sonra öğrenmiş olanlar ayırt edebilir.
Zehirli mantar yenildikten 8-15 saat sonra ilk zehirlenme belirtileri baş gösterir. Karın ağrısı, kusma, kanlı sürgün (ishal), halsizlik bu belirtilerin başlıcalarıdır. Ayrıca, idrar azalır, içinde albümin bulunur ki bu, böbreklerin bozulduğunu gösterir. Sonunda, vücut ısısı düşer, nabız daha sık atar, en sonunda da kalbin, akciğerlerin felce uğraması ile, hasta ölür.
ZEHİRLİ MANTARLAR
Zehirli olabilecek bitkilerden biri de mantarlardır. Kırlarda, ormanlarda gölgelik, sulak yerlerde yetişen bu bitkinin zehirsiz olanları pişirilerek yenir. Yalnız, zehirsizini zehirlisinden ayırt etmek pek zordur. Bunu ancak o işin ustası olanlar bilebilir. Onun için, mantarları ulu-orta toplayıp yemekten kaçınmalıdır. Yenebilir mantarların başında «kuzu mantarı» ile «çomak mantar» gelir. Çomak mantara «mercan mantarı» da denir. Bunlar, genellikle zehirsizse de zehirlileri de vardır. Zehirli mantarların en tanınmışları da «sinek mantarı» ile «amanita mantarı »dır.
Zehirli Bitkiler
Zehir öldürücü bir maddedir. Yalnız, hekimlikte ölçülü olarak kullanılınca, öldürücü değil, şifalı bir ilaç olur. Bu çeşit ilaçlarda kullanılan ham maddelerin birçoğu çiçeklerden, bitkilerden elde edilir. Bunlardan birçoğu da dağ çiçekleridir. Gerçekten, dağlarda, kırlarda yetişen bitkilerle bunların çiçekleri arasında, zehirli olanlar pek çoktur. Onun için dağlarda, kırlarda, çayırlarda gezinirken güzelliğine kapılıp koparacağımız çiçekleri, otları ağza götürmekten kaçınmalıyız.
Kaynak: pixabay.com
Dağlarda yetişen zehirli bitkilerden biri “yaban zakkumu“dur. Çok güzel, göz çekici renklerde çiçek açan bu bitkinin yaprakları zehirlidir. Hayvanlar bunları yerlerse ölürler. Yalnız, hayvanlarda öyle bir sezi gücü vardır Zehirli bitkileri anlarlar, yemekten çekinirler. Buna karşılık, birçok hayvanlar çeşitli hastalıklarda kendilerine ilaç olabilecek maddelerin bulunduğu bitkileri de bilirler.
KEDİ NİÇİN OT YER?
Bunun en iyi örneğini kedilerde görürüz. Kediler, ot yiyen hayvanlardan olmadıkları halde, kırlarda kimi bitkiden yediklerini siz de görmüşsünüzdür. Bunların başında “kediotu” gelir. Gerçekten, bu otta sinirleri yatıştırıcı, ağrıları kesici bir özellik vardır. Kedilerin bu otu karınları ağrıdığı zaman yedikleri anlaşılmıştır. Bitkiye “kediotu” adı verilmesi de bundandır.
Hekimlikte kullanılan bitkilerden biri de dağ lalesidir. Dağlarda 1000 metreden başlayıp 3000 metre yüksekliklere kadar yetişen bu bitki nisanda çiçek açar; çiçek mevsimi ağustos sonuna kadar sürer. Dağ lalesinin çeşitli türleri vardır. Bizim dağlarımızda daha çok mavi çiçeklileri yetişir. Başka ülkelerde yetişenleri arasında al, mor, sarı olanları da vardır.
