Zekat Nedir? Zekat Neden Verilir? İslam’da Zekât İbadetinin Önemi, Anlamı ve Şartları

Zekat nedir? İslam’da zekât, temizlik, bereket ve iyilik gibi anlamlara gelen önemli bir ibadettir. Bu yazıda, zekâtın dinî ve kelime anlamı, Kur’an’daki emirler, hadislerdeki öğütler ve zekâtın verilmesinin şartları detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

Zekât, İslam’ın beş temel ibadetinden biridir ve Müslümanlar için önemli bir sorumluluktur. Kelime anlamıyla, zekât “Temizlik, artış, bereket ve iyilik” gibi anlamlara gelir. Dinî anlamı ise, İslam dinine mensup kişilerin belli bir mal varlığına sahip olduklarında, bu malın belli bir kısmını belirli ihtiyaç sahiplerine dağıtmalarını emreden bir ibadettir. Bu, zenginlerin mal varlıklarının bir bölümünü fakirlere, yoksullara, yetimlere, dul ve muhtaçlara vermelerini içerir. Zekât vermek, bireylerin manevi arınma, toplumsal dayanışma ve ekonomik denge için önemlidir. Zekât, Müslüman toplumlarında sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın temel unsurlarından biridir. Ayrıca, zenginlerin maddi varlıklarının Allah’ın rızasını kazanmak ve kendilerini cimrilikten arındırmak için bir fırsat olarak görülür. Zekât, İslam toplumunda ekonomik ve sosyal adaletin sağlanmasına da katkıda bulunur.

Zekat vermek hicretin ikinci yılında ki Ramazan‘dan sonra farz kılınmış ve islamın beş şartından biris olmuştur. Kutsal kitabımız Kur’an-ı Kerim’de zekat verilmesini emreden bir çok ayet yer almaktadır.

Bu ayetlere örnek olarak :

“İman edip iyi işler yapan, namaz kılan ve zekât verenler varya, onların mükâfatları Rableri katındadır. Onlara korku yoktur, onlar üzüntü de çekmezler.” anlamına gelen Bakara suresinin 277. ayetidir.

Bu ayette hem namaz hem de zekat beraber anılmış kullanılmıştır. Kur’an-ı Kerim’de aynı ifadeler yine Bakara Suresi’nin 177. ve 271. ayetlerinde, En’am Suresi’nin 141. ayetinde, Tevbe Suresi’nin 11. ve 60. ayetlerinde, Enbiya Suresi’nin 73. ayetinde, Nur Suresi’nin 37. ayetinde ve Beyyine Suresi’nin 5. ayetinde berbaer kullanılmaktadır.

Zekat İle İlgili Hadisler

“İslam, beş esas üzerine kurulmustur: Allah’tan başka ilah olmadığına ve Hz.Muhammed’in (S.A.V)’in de Allah’ın peygamberi ve kulu olduğuna şehadet etmek, namaz kılmak, zekât vermek, Ramazan orucunu tutmak ve hacca gitmektir.” (Tirmizi)

“Mallarınızı zekât ile koruyunuz. Hastalıklarınızı sadaka ile iyileştiriniz, bela dalgalarını dua ve niyaz ile karşılayınız.” (İslam İlmihali, Ömer Nasuhi Bilmen)

İslam dininde namaz dinin direği zekat ise dinin köprüsü olarak kabul edilmektdir. Yani zekat namaz ibadetinen hemen sonra gelen bir ibadettir.

Zekat vermenin şartları

İslam’da zekât vermenin şartları aşağıdaki gibidir:

1. Sahiplik: Kişinin belirli miktarda mal varlığına sahip olması gerekir. Bu mal varlığı altın, gümüş, ticari mallar, nakit para, banka hesapları gibi belirli değerlere sahip olan her türlü varlık olabilir.
2. Nisap Miktarı: Kişinin sahip olduğu mal varlığının belli bir miktarı, yani nisap miktarı aşıyor olmalıdır. Nisap miktarı, altın ve gümüş için farklıdır ve genellikle altın ve gümüş miktarına göre belirlenir.
3. Belirli Bir Süre Geçmesi: Mal varlığı belirli bir süre boyunca sahip olunmalıdır. Bu süre genellikle bir yıldır. Yani kişi, belirli miktarda mal varlığına bir yıl boyunca sahip olduğunda zekât verme sorumluluğu doğar.
4. İhtiyaçtan Az Olmamak: Kişinin temel ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan miktarın üzerinde mal varlığına sahip olması gerekir. Temel ihtiyaçlar, yiyecek, içecek, barınma, giyim gibi zaruri ihtiyaçları içerir.
5. Hesaplanabilir Varlık Türleri: Zekât, altın, gümüş, ticari mallar, nakit para, banka hesapları gibi belirli varlık türlerinden hesaplanır. Gayrimenkuller zekâtın hesaplanmasında genellikle dikkate alınmaz, ancak kira geliri elde edilen gayrimenkuller üzerinden elde edilen gelir zekâta tabi olabilir.

Bu şartlar çerçevesinde, kişinin zekât verme sorumluluğu doğar ve belirlenen oranlarda mal varlığının belirli kısmını ihtiyaç sahiplerine vermeyi içerir.