Yirmisekiz Mehmed Çelebi Kimdir? Hayatı, Türk Aydını ve Devlet Adamı

0
Advertisement

Yirmisekiz Mehmed Çelebi kimdir? Türk aydın ve devlet adamı olan Yirmisekiz Mehmed Çelebi hayatı, biyografisi, eserleri, kariyeri hakkında bilgi.

Yirmisekiz Mehmed Çelebi

Yirmisekiz Mehmed Çelebi; (?-1732). Bir Türk aydını ve devlet adamıdır. Edirne dolaylarında doğduğu bilinmekle beraber, hangi yılda doğduğu belli değildir. Mehmet Çelebi, gençken, yeniçeri ocağına girmiş, uzun bir süre yirmisekizinci ortada hizmet görmüş; sonraları bu ortanın adı onun için bir unvan bir lâkap gibi kullanılagelmiştir.

Yirmisekiz Mehmed Çelebi

Yirmisekiz Mehmet Çelebi, askerlikten ayrıldıktan sonra, Tophane Nazırlığı’na getirilmiştir. Çeşitli görevlerde başarı göstererek tanınan ve sevilen bu devlet adamı, başmuhasebeci iken, Fransa ile artan münasebetlerimiz üzerine, 1720 yılında ilk sürekli elçimiz olarak Paris’e gönderilmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu ile Fransa arasındaki dostluğu geliştirmek, Fransız kültür ve uygarlığı konusunda Türkiye’ye yararlı bilgiler edinmek, o zamanki Avrupa’nın en ileri ülkesi sayılan bu diyardan, yurdumuzda uygulanması mümkün olan şeyleri öğrenip değerlendirmek gibi önemli görevlerle Paris’e giden Yirmisekiz Mehmet Çelebi, orada bir yıl kadar kalmıştır.

Gördüklerini “Sefaretname” adlı eserinde; canlı bir üslûpla yazmıştır. Kitabında İstanbul-Paris yolculuğu, Fransızların veba korkusuyla Toulon’da heyeti 40 gün karantinada tutuşu, Bordeaux üzerinden Paris’e varışı, XV. Louis tarafından kabul edilişi, katıldığı askeri merasimler ve Paris’in ilgi çekici yerlerini konu edinmiştir. Mehmed Çelebi ayrıca, giyimi, hali, tavrı, konuşması ve terbiyesiyle, başta saray olmak üzere, ilim ve teknik kurumlarından, ve genel anlamda Fransızlardan da takdir gördü. Fransa o dönemde ittifak arayışı içinde ve talepkar bir konumda olduğundan elçiye gösterilen ilgi ve özeni anlamak mümkündür.

Advertisement

Çelebi; Kral XV. Louis’nin ilk gençlik yıllarına rastlayan gezisinde, bu çağ Paris hayatının çeşitli yönlerine ışık tutan sefaretnamesiyle, bize Avrupa hakkında gerçeğe uygun bilgiler veren ilk Türk yazarıdır. Terbiyesi, kibar davranışları, kılık kıyafetiyle, kendisi de Fransızlar üzerinde çok iyi tesirler bırakmış; bilim ve teknik kurumlarından sosyeteye, saray çevresine kadar her tarafta geniş ölçüde sevgi ve saygı görmüştür. Türkiye’de ilk defa 1867’de basılan eseri, daha önce, 1841 yılında Paris’te yayınlanmıştır.

Yirmisekiz Mehmet Çelebi; Paris’ten döndükten sonra çeşitli yüksek görevlerde bulunmuş birkaç yıl sonra da siyasi bir görevle, Mısır vilâyetine gönderilmiştir. 1730’daki Patronalılar ayaklanmasında, sarayın yakınlarında bulunduğu bahanesiyle, Kıbrıs’a sürgün edilmiş, iki yıl sonra Lefkoşa’da ölmüştür. Mezarı oradadır. Mehmet Çelebi’nin “Faizi” mahlası ile yazdığı şiirleri de vardır.


Leave A Reply