19. Yüzyıl Dünya Edebiyatı, Önemli Akımlar, Eserleri ve Sanatçılar

0
Advertisement

19. yüzyıl dünya edebiyatı ile ilgili olarak genel bilgiler. 19. yüzyıl dünya edebiyatının ülkelere göre ileri gelen eserleri ve sanatçıları hakkında bilgiler.

edebiyat

Kaynak: pixabay.com

XIX. yüzyıl, Avrupa’nın sanayileşmeye başladığı bir dönemdir. Bu sanayileşmeye bağlı olarak toplum yaşamında da hızlı bir değişim başladı. Özellikle Fransız İhtilali’nin sonucu olarak toplumlar demokratikleşmeye, krallık yönetimleri yerlerini cumhuriyetlere bırakmaya başladı.

Toplumsal yapıda ortaya çıkan bu değişme ve dalgalanmalar sanat ve edebiyat yaşamına da bir canlılık getirdi.

Bu canlanmanın sonucu olarak realizm, natüralizm, sembolizm, parnasizm, empresyonizm gibi edebiyat akımları yaygınlık kazandı. XIX. yüzyıl Avrupa’sında başlayan bu hareketler Kuzey Avrupa’ya, oradan Rusya’ya ve Amerika’ya kadar yayıldı. Bu dalgalanmalardan Türk edebiyatı da etkilendi.

Fransız edebiyatı

XIX. yüzyıl Fransız edebiyatı, diğer dünya edebiyatlarını etkisi altına alacak önemli düşünce ve sanat hareketlerine sahne oldu. Bu yüzyılın ilk yarısında klasisizme tepki olarak romantizm akımı doğdu. Bu akım şiir, roman, tiyatro türlerinde oldukça etkili oldu. Bu akımı Chateaubriand (Şatöbrian), J. J. Rousseau (Jan Jack Ruso), Madame de Stael (Madam dö Stael) gibi yazar ve sanatçılar hazırladılar. Şiir ve roman türünde La Martine (La Martin), V. Hugo (V. Ügo) gibi sanatçılar başarılı eserler verdiler. Realizmin öncü sanatçılarından Stendhal (Şitendal), H. Balzac (H. Balzak) bu yüzyılda yaşadılar.

İtalyan edebiyatı

İtalyan edebiyatı XIX. yüzyıl başlarında romantizm etkisindeyken yüzyılın ikinci yarısından itibaren realizm akımı etkisine girdi. Manzoni, roman türünde; Pellico, anı türünde; Leopardi lirik şiir yolunda önemli eserler verdiler.

Advertisement

XVIII. yüzyılda duraklama devrine giren İspanyol edebiyatı XIX. yüzyılda romantizm etkisiyle canlandı. Şiir, tiyatro türlerinde çeşitli eserler verildi. Espronceda, Zorilla, Fer-nan Cabellero gibi önemli sanatçılar yetişti.

İngiliz edebiyatı

İngiliz edebiyatı da Fransa’daki gelişmelere bağlı olarak önce romantizm, sonra realizmin etkisine girerek dünya çapında önemli şair ve romancılar yetiştirdi: Lord Byron (Lord Bayrın), Sir Walter Scott (Sör Valtır Skat), C. Dickens (Ç. Dikıns) G. Eliot (G. Elyot) bu dönemin belli başlı sanatçılarıdır.

Alman edebiyatı

Alman edebiyatı, yüzyılın başlarında romantizm etkisindedir. Şiirde H. Helne (H. Hayne), öykü ve roman dalında E. T. Hoffmann (E. T. Hofman) gibi önemli sanatçılar yetişti. Yüzyılın ikinci yarısında realizm ve natüralizm akımları edebiyat üzerinde etkili olmaya başladı. Tiyatro türünde Suderman (Zuderman), G. Hauptmann (G. Haupman) dönemin tanınmış yazarlarıdır.

Rus edebiyatı

Rus edebiyatında da önce romantizm, sonra realizmin etkisi görülür. A. Puşkin, Lermontov, Gogol, Dostoyevski, Tolstoy, Çehov, M. Gorki bu dönem Rus edebiyatının belli başlı sanatçılarıdır.

İskandinav ülkelerinden İsveç, Norveç, Danimarka, Finlandiya’da da Avrupa’da başlayan edebiyat hareketleri etkisini gösterdi. Özellikle bu yüzyıl, Finler için önemli bir zaman dilimidir. Elias Lönnrot (Elyes Lönrot) köy köy dolaşarak Fin ulusal destanı Kalevala’yı topladı. Fin edebiyatı İsveç etkisinden kurtuldu.

Amerikan edebiyatı

Amerikan edebiyatı da yüzyılın ilk yarısından başlayarak İngiliz etkisinden kurtulup ulusal bir nitelik kazanmaya başladı. Edgar Allan Poe (Edgır Elin Po), Mark Twain (Mark Tveyn), John Steinbeck (Con Şteynbek) gibi önemli sanatçılar yetişti.

Advertisement

Doğu edebiyatı

Doğu edebiyatlarından Hint edebiyatı için de bu yüzyıl, önemli bir zaman dilimidir. Önceki yüzyılda Hint edebiyatı yörelere bağlı dillerle söylenen türküler, şarkılar, destanlar ve efsanelerden ibaretken bu yüzyılda, Tagor gibi önemli kişiler yetiştirdi.


Leave A Reply