Hurriler Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Hurriler kimlerdir? Hurriler nerede yaşamışlardır, özellikleri, tarihteki yerleri hakkında bilgi.

Hurriler Devletinin Haritası

Hurriler Devletinin Haritası

Hurriler; ilkçağda Doğu Anadolu’ da devlet kurmuş bir topluluktur. Varlıklarına ilişkin ilk bilgiler, İÖ 2. bin-yılı başlarına ait Asur ve Babil çiviyazılı kaynaklarından elde edilir. Büyük bir olasılıkla Diyarbakır yöresinde bulunan başkentleri Waşşukanni ve çevresine yayılmışlardı.

İO 3. binyılı sonlarına tarihlenen Mezopotamya belgelerinin bazılarında Hurri kökenli yer ve kişi adlarına rastlanması, bu tarihlerde Hunilerin sözü geçen yörede yaşadıklarını gösterir. İÖ 16. yüzyıl sonlarına doğru güçlenen Huniler, Mitanni (Asurca Hanigalbat) adıyla bir devlet kurdular. Hunilerin kültürel ve dinsel yönden en çok ilişkide bulundukları topluluk Hititlerdir. Özellikle din alanında Hititleri etkiledikleri görülür. Hitit tanrılar dünyasının baş tanrı ve tanrıçası olan Teşup ve Hepat ile daha birçok tanrı Hunice adlar taşır. Yine Hurri kökenli kişi adlan da Hitit soylu sınıfı arasında yaygın bir biçimde kullanılmıştır. Özellikle kraliçe adları Hurricedir.

Hurriler

Siyasal alanda Huniler Hititlerle ilk kez Hitit Kralı Şuppiluliuma (İÖ 1380-1345) döneminde karşı karşıya geldiler. Mitanni Devleti’nin egemenlik alanında olan Kargamış Kenti’ni kuşatan Şuppiluliuma, kenti ele geçirdi. Hunilerle Hititler arasındaki bir başka ilişki de Hitit Kralı III. Hattuşili‘nin (İÖ 1275-1250) Hurri kökenli bir kadın olan Puduhepa ile evlenmesidir.

Bu kraliçe dâha sonra Hitit tarihinde önemli bir rol oynayacaktır. Mitanni Devleti İÖ 1340’larda gücünü yitirerek önce Yeni Asur imparatorluğunun vasalı durumuna düştü. İÖ 1270’te de Asur Kralı Salmanasar tarafından bir Asur eyaleti haline getirildi. Huniler daha sonraki yüzyıllarda da varlıklarını sürdürdüler ve yerel halklarla kaynaşarak tarih sahnesinden silindiler.

Advertisement

Kaynak – 2


Hurriler, İÖ 2. binyılda Ortadoğu tarihinde ve kültüründe önemli rol oynamış halklardan biri. Hurri dilinde kişi ve yer adlarına ilk kez İÖ 3. binyılın sonlarında rastlanır. Bu adlar, Dicle Irmağının doğusuyla dağlık Zagros bölgesinin Hurrilerin yurdu olduğunu göstermektedir. Daha sonraları, özellikle İO 2. bin yılın başlarında, yörenin değişik kesimlerinde, Hurrilerin batıya doğru yayıldıklarını gösteren kanıtlar bulunmuştur. İÖ 1700’den sonra, belki de kuzeyden gelen Hint-İranlıların neden olduğu daha da büyük bir Hurri göçünün Van Golüyle Zagros Dağları arasındaki bölgeden batıya doğru yayıldığı anlaşılmaktadır. Bulgular Hurrilerin Asur egemenliğini yıkarak yöreye egemen olduklarını göstermektedir. Dicle Irmağının doğusunda gelişen ticaret merkezi Nuzi (Yorgan Tepe), esas olarak bir Hurri topluluğunu barındırıyordu. Hurriler Suriye’ deki pek çok topluluğu etkileri altına aldılar. Doğu Anadolu’nun büyük bölümünü işgal ettiler ve böylece Hititlerin önce komşusu, sonra da onlara kısmen bağımlı bir devlet durumuna geldiler.

Hurrilerin Anayurdu

Bununla birlikte, bu dönemde Hurrilerin asıl yurtları Mezopotamya’nın kuzeyiydi. O sırada Hurri olarak anılan bu bölgedeki devletler Hint-İran kökenli hükümdarlarca yönetiliyordu. İÖ 15. yüzyılda İran’ın dağlık kesiminden Suriye’ye kadar uzanan Hurri bölgesi Mitanni olarak anılan bir devletin egemenliğinde birleşti. İÖ 14. yüzyılın ortasında I. Şuppiluliuma’mn hükümdarlığı altında yeniden güçlenen Hititler, Mitannileri alt ettiler ve Kral Mattivaza’yı kendilerine bağlı bir vasal durumuna getirdiler.

Asurlar da fırsattan yararlanarak bağımsızlıklarını yeniden kazandılar. Bu arada Hurriler Güneydoğu Anadolu’ da, İskenderun Körfezi yakınında Kizzuvatna olarak anılan bağımsız bir krallık kurmuşlardı. Hurri krallığı İÖ 16. yüzyıl sonlarında Hititlerle bir antlaşma yaptı ve İÖ 1340’a değin bağımsız bir devlet olmayı sürdürdü; bu tarihte I. Şuppiluliuma tarafından Hititlere bağlı duruma getirildi. Ünlü Kadeş Savaşı’nda (İÖ 1286) Hurri Krallığı, Mısır kralı II. Ramses’le savaşan Hitit kralı Muvatalli’ye asker sağladı. Bu çarpışmanın sonucunda Hititler Suriye’deki egemenliklerini sağlamlaştırdılar.

Hurri Krallığı, Hitit Krallığı’nın bir uydu devleti olduysa da, kültürel ve ekonomik bakımdan etkisini sürdürdü. Demir döküm imalatının kilit merkezi durumundaki Hurri Krallığı, Hitit Krallığı’nın ekonomisinde önemli bir rol oynadı. Yöre, Hurri kökenli tanrıça Hepat kültünün başlıca merkezlerinden biriydi. Bu kült İÖ 13. yüzyıl sonlarında Hitit resmi dinini büyük ölçüde etkiledi. Örneğin Yazılıkaya’daki kabartmalar Hitit İmparatorluğu’nun resmi tanrılarının bütünüyle Hurrileşmiş olduğunu düşündürmektedir. Hitit kraliçelerinin adları Hurri adlarıdır ve Hitit epik şiirlerinde Hurri mitolojisine özgü öğelere rastlanır.


Leave A Reply