Zoltán Kodály kimdir? Zoltán Kodály hayatı, biyografisi, eserleri, besteleri, Hari Yanoş süiti ve Galanta Dansları hakkında bilgi.
Zoltan KODALY
16 Aralık 1882, Keşkemet — 6 Mart 1967, Budapeşte
Macar bestecisi. Budapeşte Konservatuarında Koessler’in öğrencisi olarak yetişmiştir. 1906 yılında Budapeşte Konservatuarına bestecilik öğretmenliğine getirilmiştir. Bela Bartok ile Macaristan’ da folklor araştırmaları yapmıştır. İlk yapıtı, Debussy ve Brahms etkisindedir. Macar halk müziğinin etkisi de, üslûbuna kişisel özellikler kazandırmıştır. «Hari Yanoş» adlı operası, solo, koro ve orkestra için «Psalmus Hungaricus», orkestra için «Galanta Dansları» ve tek viyolonsel için sonat, en tanınmış eserleridir.
HARİ – YANOŞ SÜİTİ
İlk yorumu: 1927 New York.
Arkadaşı Bela Bartok’la gerçek Macar halk musikisine eğilen besteci, gene bu kaynaktan yararlanarak Macar halk hikâyelerinin «palavracı» kahramanı Hari – Yanoş’u ele almış, baştan aşağı fantezilerle örülü öykülerini aynı adlı gülünçlü halk operasında işlemiştir. Metni Bela Paulini ve Şolt Harşanyi tarafından yazılan «Hari Yanoş»un elde ettiği büyük başarı üzerine Kodaly sahne yapıtındaki mizah anlayışını büyük sadakatle yansıtan bir «süit» düzenlemiştir. Folklordan enine boyuna yararlanılarak bestelenmiş operadan doğan süit boyunca dinleyici Napoléon çağında yaşamış kahramanın bazı olağanüstü(!) serüvenlerini, savaşlardan başarıyla dönüşünü görür gibi olur.
Macar halk inancına göre bir öykü anlatıldıktan sonra bunu dinleyenlerden birinin aksırığı izlerse, aksırık, öykünün gerçekliğini onaylamış olarak yorumlanırmış. Altı bölümden kurulu «Hari-Yanoş» süitinin ilk bölümü «Masal Başlıyor» işte böyle bir aksırıkla girer ve sonra şu bölümler sıralanır: «Viyana’da Çalar Saat», «Şarkı», «Napoléon’un Savaşı ve Yenilgisi», «Intermezzo», «İmparator ve Maiyetinin Girişi».
GALANTA DANSLARI
İlk yorumu: 1934 Budapeşte.
Galanta, Viyana – Budapeşte yolu üzerinde küçük bir pazar kentidir. Besteci çocukluğunun yedi yılını burada geçirmiş, bu süre boyunca körpe kulaklarında kente yüzyıllar önce yerleşmiş çingenelerin müziği yansımıştır. Budapeşte Filarmoni Derneği’nin siparişi üzerine bestelenen «Galanta Dansları» birbirine bağlı olarak çalınan danslar dizisidir, zengin melodileri ve renkli orkestralamasıyla tanınır ve sevilir.
