Bulutlar nasıl oluşur? Bulut çeşitleri nelerdir, sınıflandırılması, özellikleri, bulut türleri hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Bulut; atmosferdeki su damlacıklarının ya da buz kristallerinin oldukça yükseklerde yoğunlaşması ile oluşan kümelerdir. Dünyanın her yanında olduğu gibi atmosferde de değişik oranda su bulunur. Bu su, Güneş ve sıcaklığın etkisiyle yoğunluk azlığından yeryüzünden buhar olarak ayrılır. Buhar durumundaki bu kitle, gözle görülmez. Ancak yükseldikçe soğuk hava tabakalarına rastlar ve çapları 0.01 ile 0.05 mm olan su damlacıkları ya da 0.01 ile 0.02 mm olan buz kristali biçiminde yoğunlaşır. Yoğunlaşma sırasında ışık bu yoğun kütle içinden bir ölçüde göçebildiğinden görünürlülükleri puslu bir durum olarak bulut, sis, pus görünümü oluşur. Çiğ oluşumundan sonra ısının düşmesiyle hava aşırı doymuş hale gelir gelmez yoğunlaşma ortaya çıkar ve bulutlar oluşur. Bir bulut kümesinin 1 cm3’ü içinde bulunan damla sayısı 7 ile 600 arasında değişir.
Bulut Sınıflandırılması.
Bulutlarla ilgili ilk sınıflandırma 1803’te İngiliz Luke Howard tarafından yapıldı. İngilizce terimlerin yanında Latince terimler de kullanıldığı için Luke’nin bu tanımlaması daha sonra Dünya Meteoroloji Örgütü’nün yayınladığı Bulut Atlasında da yer alarak uluslararası düzeyde geçerli oldu. Luke’nin tanımlamasına göre 3 tip bulut vardır: 1- Sirus (saçaklı bulutlar); 2- Stratus (tabaka biçimli bulutlar); 3- Kümülüs (küme biçimli bulutlar). 1891’de Dünya Meteoroloji Örgütü ülkelerarası geçerliliği olan bir bölünme yaptı. Bu bölünme yükseklik ve alçaklığa göre yapılmış ve yine bu 3 ana gruba dayalıydı.
Bu ayırıma göre:
Yüksek Bulutlar. Ortalama 9-12 km yükseklikte bulunan lifli ya da beyaz ipeksi iplik görünümündeki buz ve pul iğnelerinden oluşan sirus (saçaklı bulutlar). 8-9 km yükseklikte bulunan sırrostratuslar (tülbulutlar). 6-7 km yükseltide bulunan birbirlerinden net olarak ayrılmış küçük beyaz yünsü kabarcık yumak görünüşteki sırro-kümülüs (yumak bulutlar).
Orta Yükseklikteki ya da Ara Bulutlar. Bu tip bulutların başına alto (yüksek) ön eki getirilir. Bunlar 4-5 km’de bulunan birbirinden çok az ayrılmış büyük, beyaz yünsü kabarcık bir yumak görünümündeki grimsi altokümülüs (üst kümebulut). 3-4 km yükseltide gri-mavimsi (kurşuni) su damlacıkları biçimindeki altostratus (üst katman bulutu).
Alçak Bulutlar: 2 km’den daha az yükseltilerde bulunurlar. Alçak, genellikle kurşuni gök rengi görünümündeki stratus (tabaka biçimli bulut) yer alır. Bu tip bulutlardan yağmur çiselemeye başladığı an bunlara nimbostratus adı verilir (çok kalın ve koyudur, güneşi tamamıyla örter). Belirgin bir düşey yapı gösteren ayrık az hacimli pamuk yığını görünümlü bulutlara kümülüs denir. Kümülüsler iyi hava bulutlarıdır. Çarşaf türü dalgalı karışık bir yapı gösteren geniş gölge bölümlü bulutlara strato kümülüsler (yığın bulut) denir. Kümülüsler yağış anında gelişmiş büyük kitleler oluşturduğunda buna kümülonimbus (boranbulut) adı verilir ki fırtına, sağanak ve kasırgalara neden olurlar. Yüksekliğe bağlı bu sınıflandırma enleme bağlı olduğundan kutup bölgelerinde en yüksek sınır 5 km’dir.
