Gereksiz sözcük kullanımı nedeniyle oluşan anlatım bozukluğu konu anlatımı, örnekler, gereksiz sözcük kullanımı hakkında bilgi.
GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI
Cümlede gereksiz sözcük kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur. Peki cümledeki gereksiz sözcük nasıl fark edilir? Bir sözcüğü cümleden çıkardığınızda cümlenin anlamında bozulma veya daralma olmazsa o sözcük gereksiz, demektir. Bu bozukluk, Türkçenin özlülük kuralına aykırıdır. Gereksiz sözcük şu şekillerde olur:
a) Eş anlamlı sözcüklerin bir cümlede kullanılması
Bazı cümlelerde aynı anlama gelen sözcükler bir arada kullanılır. Bu durum anlatım bozukluğuna sebep olur.
> “Davette yaklaşık üç yüz civarında insan vardı.” cümlesinde altı çizili kelimeler aynı anlamdadır. Bozukluğun giderilmesi için sözcüklerden biri cümleden çıkarılmalıdır.
> “Kutuplarda hava sıcaklığı sıfırın altında eksi yetmiş dolaylarındaydı.”
> “Bizim için söylediklerini işitip, duyduk.”
> “Geleceğini, istikbâlini karartacak kadar düşüncesiz davranıyordu.”
> “Güzel dilek, bizim için hiçbir maliyeti olmayan bedava bir hediyedir.”
b) İfade ettiği anlamı cümlede yer alan sözcüklerin kullanılması
Bir kelimenin ifade ettiği anlam zaten cümlede varsa o sözcüğün tekrardan kullanılması gereksizdir.
> “Alfabemizde yirmi dokuz tane harf bulunmaktadır.” cümlesinde “tane” kelimesi “sayı, miktar” bildirir. Cümlede bu anlamı “yirmi dokuz” ifadesi karşıladığı için “tane” sözcüğü gereksizdir.
> “Annem, komşuya giderken kalemimi de yanında götürmüş.”
> “Bütün hepimiz onun yaptıklarını takdir ettik.”
> “Hastanın ağrıları, gittikçe artıyordu.”
> “Çocuk şimdi kapıdan dışarı çıktı.”
> “Şehirdeki mevcut problem çözüldü.”
> “Gözleri görmeyen çocuk, kulaklarının çok iyi işittiğini, her şeyi duyabildiğini söyledi.”
> “Sanki hiç yaşanmamış gibi.“
c) Birleşik fiillerin veya işteş çatılı fiillerin anlamlarını karşılayan sözcük kullanılırsa gereksiz sözcük kullanımı olur.
Birleşik fiillerin her biri bir anlam taşımaktadır. Fiiller anlamlarıyla birlikte cümle içinde kullanılırsa anlatım bozukluğu olur.
> Devamlı bu olaylar böyle olagelmiştir.
> Yolda ilerlerken karşılıklı selamlaştık.
> Düşüncelerini hemen yazıya geçiriverdi.
> Konunun ayrıntılarını öğretmen kadar bilebilmeye yeterli değiliz.
> Aksama Ahmetler belki gelebilir.
> Bu şakadan sonra birlikte gülüştük.
ç) Ek ile ekin anlamını karşılayan sözcük bir arada kullanılırsa gereksiz sözcük kullanımı olur.
Cümlede her ekin bir görevi vardır. Aitlik, bulunma, yönelme gibi anlamlar kazandırabilir. Cümle içinde ek ile ekin cümleye kazandırdığı anlam bir arada kullanılırsa anlatım bozukluğu olur.
> Kardeşim az önce eve yönelip gitti.
> Bu indirimi sadece size ait yaparım.
> Abim odasında bulunup çalışıyor.
> Ahmet; Ferit ve Ferhat ile birlikte gitmiş.
> Bu karar kurulca tarafından alındı.
d) Sıralı ve bağlı cümlelerde gereksiz kullanılan kelimelerin bulunması anlatım bozukluğuna yol açar.
Sıralı ve bağlı cümlelerde bazı sözcükler gereksiz kullanılmaktadır. Bu durum anlatım bozukluğuna sebep olur.
> Siz eve gidin, ben oraya sonra gelirim.
> Ölüm bazıları için nasihattir, ölüm bazıları için de korkudur.
> Öğretmen öğrenciyi çağırdı ve onu azarladı.
Örnek Soru :
Aşağıdakilerin hangisinden kırmızı yazılan sözcük çıkarılırsa cümlenin anlamında daralma olmaz?
A) Fırtına pek çok insanın ölümüne sebep oldu
B) Yazarın son romanını henüz okumadığını söyledi.
C) Arkadaşımın annesi kibar, ölçülü ve temiz bir insandı.
D) Yaklaşan bayram nedeniyle kutlama çalışmaları gittikçe artıyor.
Çözüm :
Bu soruda altı çizili kelimeler cümleden çıkarıldığında cevaba ulaşılabilir. D seçeneğinde “artıyor” fiili “gittikçe” sözcüğünün anlamını içermektedir. Cevap D
