Triyot Tüpü nedir? Triyot Tüpünün yapısı, çalışması, özellikleri. Triyot Tüpü ile ilgili bilgi.
Triyot tübünün ızgarası katoda (elektron kaynağına) yakın olduğundan tübün içerisinden geçen akım (anot akımı) üzerinde çok büyük etkisi vardır. Izgaraya büyükçe bir negatif yük verilirse elektronları gerisin geri, katoda doğru iter ve tüpten akım akmaz. Izgara için akılda tutulması gerekli önemli bir şey, ızgaranın «pozitifliği» veya «negatifliği» nde küçük bir değişme olursa, bunun ızgara akımında büyük değişmeler meydana getirmesidir. Izgaranın «pozitifliği» veya «negatifliği» ne genellikle ızgara gerilimi denir. Izgarayı negatif yapan küçük bir gerilim anot akımını yarıya indirebilir. Anot akımındaki aynı azalma ancak anot gerilimini çok fazla küçülterek elde edilebilir (fakat bu gerilimin biraz «pozitifliği» kalmalıdır, aksi halde tüpten akım akmaz).
Anot akımında belirli bir değişme meydana getirmek için ya anot geriliminde büyük bir değişme, yahut ızgara geriliminde ufak bir değişme meydana getirilmesi gerekir: Bu iki gerilim değişmesinin oranına (anot gerilimindeki değişme / ızgara geri-Iimindeki değişme) tübün amplifikasyori katsayısı denir.
Triyot tübünün, bir mikrofonun verdiği gayet küçük gerilimin amplifikusyonu için kullanılacağını farz edelim. Bir mikrofona ses dalgaları geldiği zaman bunlar mikrofonun diyaframının titreşmesine sebep olur. Mikrofonun verdiği gerilim diyaframın titreşimlerine uyarak dalgalanır, birçok hallerde bu bir alternatif gerilimdir. Başka bir deyimle mikrofonun çıkış uçlarından her biri sırayla pozitif ve negatif olur. Bu alternatif gerilim triyodun ızgarasına verilerek, ızgara sırayla pozitif ve negatif yapılabilir. Izgaradaki bu alternatif gerilim anot akımında büyük dalgalanmalar meydana getirir (tübün içerisinden akan akımın yönü değişmediği için, akım muntazam bir şekilde dalgalandığı halde, buna alternatif akım denemez).
Maalesef bu şekilde ızgaranın sırayla pozitif ve negatif olması pratikte iyi sonuç vermez. Izgaranın pozitif olmasına müsaade etmemek gerekir. Eğer ızgara pozitif yapılırsa o zaman anot gibi çalışır ve elektronları toplayarak ızgara devresinden bir akım akmasına sebep olur. Bu «ızgara akımı» elektrik enerjisinin ziyan edilmesi demektir. İkinci olarak da anot akımındaki dalgalanmalar distorsiyona uğrar, yani mikrofonun verdiği alternatif gerilimin tam bir örneği olmaz. Izgara pozitif olduğu yani üzerinde yük olmadığı zaman grafik eğriseldir. Fakat ızgaranın negatif olduğu yerde bir parçası doğrudur. Bu demektir ki anot akımındaki değişmeler, ızgaranın (negatif) gerilimindeki değişmelerle doğru orantılıdır. Öyleyse distorsiyonsuz bir amplifikasyon elde etmek için grafiğin lineer (doğru olan) kısmında kalmak gerekir. Bu da ızgaraya sabit bir negatif yük vermek üzere bir ızgara öngerilim bataryası bağlamakla sağlanır. Mikrofondan gelen alternatif gerilim öngerilim bataryasının sabit gerilimine ilâve olur, böylece toplam gerilim (mikrofonun diyaframıyle aynı zamanda) değişmekle beraber hiç bir zaman yön değiştirmez. Meselâ mikrofondan gelen gerilim saniyenin binde biri süresince sırayla 0, +1, +3, + 1, 0, —1, —3, —1, 0 volt olabilir. Bu alternatif gerilim ızgara öngerilim bataryasının —6 voltluk sabit gerilimine ilâve edilirse aynı süre içerisinde toplam gerilim sırasıyla —6, —5, —3, —5, —6, —7, —9, —7, —6 volt olur. Böylece toplam gerilim her zaman negatif kalmakla beraber değişimi mikrofondan gelen alternatif gerilimin değişiminin aynıdır. Bu toplam gerilim bir triyot tübünün ızgarasına verilirse katotla anot arasında akan akımı o şekilde kontrol eder ki elde edilen anot akımı da tamamen aynı şekilde dalgalanır. Anot akımının gerçek değeri çok küçük (bir amperin binde birkaçı) olabilir. Bu akım anot devresindeki (yük direnci denilen) büyük bir direnç üzerinden akarsa bunun uçlarında oldukça büyük (ızgara geriliminden çok daha büyük) bir gerilim meydana getirir. Ohm kanununa göre yükün uçlarındaki gerilim akımla yük direncinin çarpımına eşittir. Direnç büyükse akım küçük olsa bile gerilim yüksek olur. Tübün içerisinde elektronları çekmek için gerekli enerjiyi sadece anot devresindeki batarya verir ve bu sebeple gerilimdeki artma yahut amplifikasyon bu bataryanın zararına elde edilmektedir. Izgara devresi hiç enerji vermez.
