Ichthyornis nedir, hangi dönemde nerede yaşamıştır? Ichthyornis kuşunun özellikleri, fosillerinin bulunuşu hakkında bilgi.
Ichthyornis
Ichthyornis; fosillerine ABD’nin Büyük Ovalar kesimindeki Üst Kretase (Tebeşir) Dönemi (Kretase Dönemi y. 136-65 milyon yıl önce) çökellerinde rastlanan, soyu tükenmiş kuş cinsidir. Yaklaşık altı türüyle Ichthyornithiformes takımının tek cinsini oluşturan bu kuşlar ABD’li paleontolog Othniel Charles Marsh’ın bilim dünyasında yankılar uyandıran keşiflerinden biridir. Ichthyornis üyeleri çok gelişmiş kanatlara sahipti. En iyi bilinen iki türü, irilikleri bakımından evcil güvercinlere benziyordu. Yaşayan akrabaları gibi dişsiz olduklarını gösteren kanıtlar bulunmadan önce Ichthyornis (Latincede “balık kuşu”) üyelerinin dişleri olduğu sanılmış ve bu nedenle Ichthyornis cinsi, Hesperornis adlı soyu tükenmiş deniz kuşları cinsiyle aynı gruba yerleştirilmişti. Bu kuşların beyni Hesperornis üyelerine göre daha gelişmiş olmakla birlikte günümüz kuşlarından daha küçüktü. Ayrıca omurları da ilkel sürüngenlerinkine benziyordu.
Ichthyornis cinsinin göğüs kemiği (sternum) geniş, karinası güçlü, kanat kemikleri uzun ve gelişkindir. Omuz kemeri, iyi uçan günümüz kuşlarınınkine benziyordu. Bacakları güçlü, tarak kemiği (tarsus) kısa, öne doğru uzayan parmakları uzun, arkaya doğru uzayan parmağı kısa ve biraz yüksekteydi. Kuyruğunda, omurların kaynaşmasıyla oluşan omurganın uç bölümü (pigostil) iyi gelişmişti.
Eldeki bilgiler bu kuşların etkin biçimde uçtuğunu, ayaklarının perdeli olabileceğini, genel görünüşlerinin günümüz martı ve sumrularına benzediğini ortaya koymaktadır. Bu benzerlik omurlarındaki temel farklılığın yanında oldukça yüzeysel kalmakla birlikte Ichthyornis cinsi, günümüzde yaşayan kuşların yer aldığı Neognathae altsınıfına yerleştirilir.
Suya bağımlı yaşadıkları sanılan Ichthyornis ve dalıcı özellikteki Hesperornis az rastlanan vücut yapılarıyla Kretase Döneminin en dikkat çekici kuş cinsleridir. Kretase Dönemini izleyen Tersiyer (Üçüncü) Dönemin (y. 65-2,5 milyon yıl önce) başında günümüzde yaşayan kuşlara akraba başka türlerin var olması, Kretase Döneminde de Ichthyornis ve Hesperornis cinsinden başka grupların varlığını gösterir.
Kretase Döneminin kayaç katmanlarında bulunan oldukça kesin tanımlanmış fosil kemik parçaları yardımıyla bu türlere ilişkin önemli bilgiler elde edilmiştir. Aynı döneme ait batağan, dalgıç, flamingo, turna ve kıyı kuşları gibi grupların ataları olan kuşların kemikleri de kuşlar sınıfındaki erken farklılaşmayı ortaya çıkarmaktadır.
