Fırın nedir tanımı nasıldır? Fırın çeşitleri ve işlevleri kullanıldıkları yerler hakkında bilgi.
Her yandan aynı derecede ısı alarak pişmesi ve ya erimesi gereken şeyleri pişirmek veya eritmek için kullanılan ocaklara “fırın” denir. Fırın ısıyı içinde tutacak şekilde her yanı kapalıdır.
Fırınların, kullanıldıkları işlere göre çeşitli biçimleri vardır. Kullanıldıkları işlere göre de şu adları alırlar: Ekmek fırını, kömür fırını, çanak-çömlek fırını, tuğla fırını, yüksek fırın.
Eski tarz bir fırın
Ekmek Fırını : Ekmek, francala, simit, börek gibi hamur işlerinin, çeşitli yemeklerin pişirildiği fırınlardır. Bu fırınlar alçak tavanlı bir odaya benzerler. Ateş bu odanın bir kenarında yakılır. Yakacaklar, pişirilecek şeyler “fırın ağzı” denilen küçük bir kapıdan sokulur. Pişirilecek şeyler de uzun saplı, yassı bir kürekle içeri sürülüp yerleştirilir.
Ekmek pişirmekte kullanılan fırınların da birçok çeşitleri vardır. Memleketimizde çoğunlukla çalı-çırpı ve odun yakılarak ısıtılan fırınlar bulunur. Bu fırınların duvarları kalın tuğlalarla örtülüdür. Böylece, sıcaklığının uzun zaman korunması mümkün olur. İleri memleketlerde artık ekmek fırınları elektrikle çalıştırılıyor. Unun yoğurulup hamur yapılmasından, ekmeğin kâğıda sarılmasına kadar geçen bütün işlemler insan eji değmeden otomatik makinelerle yapılır. Bu seri imalat hem çabukluğu, hem de temizliği sağlamıştır. Ekmek fabrikası adını alan bu büyük imalathanelerde asıl fırının kızdırılmasında da elektrikten faydalanılır.
Bir fırının elektrikle ısıtılmasında iki yol kullanılır. Birinci şekilde fırının tuğlaları arasına yerleştirilmiş maden tellerden akım geçirilir. Tellerin kızgın hale gelerek yaydıkları ısıyla fırın ısınır. Böylece yüksek sıcaklık derecelerine kadar çıkmak mümkün olur.
İkinci şekilde ise elektrik arkı kullanılır. İki kömür çubuk arasına bir gerilim tatbik edilir. Doğan arkın açığa çıkardığı ısı ile fırın kızdırılır.
Kömür Fırını : İnce gövdeli ağaç ve kalın dalların, belirli boyda kesilerek, odun kömürü (mangal kömürü veya Rumeli kömürü) yapıldığı yerdir. Genel olarak kilden yapılan bu fırınlar kapalı, havasız yerlerde karbonlu maddelerin için için yanarak kömürleşmesi esasına göre yapılmıştır.
Tuğla Fırını : Tuğla ve kiremitlerin daha dayanıklı olması için pişirildiği yerdir. Tuğla’dan yapılmıştır.
Çini Fırını : Ağzı çok dar gayet büyük bir küpü andırır. Tuğladan yapılmıştır. Çanak, çömlek, çini porselen gibi şeylerin pişirilmesinde kullanılır.
Yüksek Fırın : Madenleri eritmek için kullanılır. Bu fırınlarda gayet yüksek ısı elde edilir.
Endüstride Fırınlar
Endüstride çok çeşitli amaçlarla fırınlar kullanılır. Bunların başında maden filizlerinden (yani başka cisimlerle karışık madenlerden) saf maden elde edilmesi için kullanılan fırınlar gelir. Bu fırının ekonomik olması ilk şartlardan biridir. Bunun için de fırında yakıtın vereceği ısı enerjisinden tam olarak faydalanmak gereklidir.
Bir fırın genel olarak iki kısma ayrılabilir. Bir sıcaklığın elde edildiği tuğla kaplı kısım. Bir de yanma sonunda ortaya çıkan gazların, dumanın atılmasına yarıyan baca. Bir yakıtla ısıtılan her fırında bu iki kısım mutlaka vardır. Fırınların saçak kısımlarını teşkil eden tuğlaların üstü bir cisimle kaplanır. Kaplama cisimleri genel olarak kil, silis, alüminyum (bir alüminyum bileşiği), kireçli cisimler veya karbon, yani kömürdür.
Fırınlarda kullanılan yakıtları gaz, sıvı ve katı olmak üzere üç bölüme ayırabiliriz. Gazlar arasında generatör gazı, su gazı, mond gazı, havagazı sayılabilir. Bütün akaryakıtlar sıvı yakıt olarak kullanılabilir. Katı yakıtların başlıcaları ise odun ve bütün kömürlerdir.
Endüstride kullanılan fırınlar da kullanılma amaçlarına göre birçok bölümlere ve çeşitlere ayrılırlar.
