Agdistis Kimdir? Farklı mitolojilerde farklı isim ve özelliklere sahip olmuş Agdistis’in özellikleri, hikayesi ve kültü hakkında bilgi.
Kaynak : wikipedia.org
Agdistis; Eski Anadolu’nun Ana Tanrıçası Kybele’nin Friglerdeki adıdır. Söylence Eski Yunan kaynaklarına şöyle geçmiştir; Tanrı Zeus bir rüya görür ve tohumunu yeryüzüne saçar. Bu tohumlardan kendisinde hem erkeklik, hem de dişilik özelliği bulunan Agdistis yetişir. Tanrıların kesip attıkları erkeklik organlarından bir badem ağacı oluşur. Tanrı Sangarios’un (Sakarya Irmağı) kızı bu ağaçtan bir badem koparıp göğsüne koyunca gebe kalarak Attes (Attis) adlı bir oğlan doğurur. Attes büyüyünce güzel bir delikanlı olur. Attes, Agdistis’ten kaçmak için Pessinus’a (bugün Balahisarı) gider ve orada kralın kızıyla evlenmek ister. Düğün gecesi Agdistis birdenbire çıkagelir. Attes ve kral onu görünce çıldırırlar ve her ikisi de erkeklik organlarını keserler. Attes yarasının etkisiyle ölür.
Bu söylencenin başka bir anlatımı da şöyledir:
Zeus, Tanrıça Kybele’ye aşık olur. Tanrı onunla birleşmeyi başaramayınca tohumunu bir kayanın üstüne bırakır, bu tohumlardan Agdistis doğar. Dionysos, Agdistis’i sarhoş edip erkekli organını keser. Bu organdan bir badem ağacı oluşur. Bunun meyvesini Sangarios Irmağı’nın kızı Nana göğsüne alır, gebe kalıp Attes’i doğurur. Sangarios, bu bebeği doğaya bırakır. Frigya dilinde Tekke anlamına gelen Attagus sözcüğü güzel anlamına da gelir. Agdistis ve Kybele bu güzel delikanlıya aşık olurlar. Agdistis Attes’ i çıldırtır ve delikanlının erkeklik organını keserek can verir.
Tanrıça Kybele onu gömer, Attes’in akan kanından menekşeler biter. Agdistis, Attes’in bedeninin çürümemesi için Zeus’a yalvarır. Zeus da onun bu dileğini kabul eder. Bu söylencelerde, Agdistis ile Ana Tanrıça Kybele birbirine karışırlar, Pessinus’taki Kybele kültünde rahipler, belirli zamanlarda ve törenlerde erkeklik organlarını keserlerdi. Bu söylenceler, toprağın yeniden dirilişini simgeler.
Agdistis Kültü
Agdistis ile Batı Anadolu ana tanrıçaları arasındaki ayrım belirsizdir. Hesychius ve Strabon’a göre Agdistis, Pessinus’ta bu adla tapınılan Kibele ile aynıdır. Bununla birlikte, birçok antik yazıtta Agdistis, Kibele’den açıkça farklıdır, oysa diğerlerinin çoğunda o sadece Kibele’nin bir sıfatı olarak listelenmiştir. Öncelikle bir Anadolu tanrıçası olmasına rağmen, Agdistis kültü oldukça geniş bir alanı kapsıyordu:
MÖ 250’de Mısır’a yayılmıştı. Orta Ege adalarında ve anakara Yunanistan’da, kültü özellikle MÖ 3. veya 4. yy kadar erken bir tarihte Pire, daha sonra Attika’da, Rhamnus MÖ 80 civarında ( Agdistis tapınağının bulunduğu yer), onu onurlandıran yazıtlar Girit’te Paros’ta bulundu .
Anakara ve kıyı Anadolu’da, kültün kanıtı şurada bulundu. MÖ 4. yy’a ait Sardeis’te bulunan yazıtlar, Zeus rahiplerinin Agdistis’in gizemlerinde yer almalarına izin verilmediğini göstermektedir. Agdistis’i onurlandıran yazıtlar Mithymna’da bulunmuştur.
