Ayastefanos Antlaşması Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Ayastefanos Antlaşması ne zaman, ne amaçla ve kimler arasında yapılmıştır? Ayastefanos Antlaşması önemi ve sonuçları hakkında bilgi.

AYASTEFANOS ANTLAŞMASI

Osmanlılarla Ruslar arasında 3 mart 1878′ de Ayastefanos’ta (şimdiki Yeşilköy) imzalanan antlaşmadır.

XIX. yüzyılın ikinci yarısında Rusya’da, Slâv Birliği (Panislâvizm) propagandasına başlanmıştı Panislâvistler 1867 yılında Moskova’da yaptıkları bir kongrede, Balkan memleketlerinde Slâv Birliği propagandasının hızlandırılmasına karar verdiler. Bu karardan sonra Sırbistan, Rumanya ve Karadağ’da sistemli bir şekilde çalışmalar başladı, Bosna-Hersek’le Bulgaristan’ı da ele alarak Balkanlarda Osmanlı Devleti’ne karşı bir ayaklanma yaratmak, Rusya’nın başkanlığı altında büyük bir Slâv imparatorluğu kurmak yoluna girildi.

1875’te Hersek’te başlayan ayaklanma hemen bastırılamadı, bu ayaklanmaya Bosnalılar da katıldı. İsyancılar Sırplar’la ve Karadağlılarla birleşmek istediler. Osmanlı Devleti ayaklanmayı bastıramayınca araya giren Avrupa devletleri Bosna-Hersek’te ıslahat istediler. Osmanlı Devleti bunu yapmayı kabul etti .

Bir yıl sonra Bulgaristan’da da ayaklanma oldu. Bulgarlar birçok Türk köylerini yağma ederek halkı öldürdüler. Bu sırada Sırplar’da da ayaklanma hazırlıkları görüldü. Osmanlı Devletinin bozuk olan maliye durumu bu ayaklanmalar üzerine büsbütün bozuldu. Devlet, büyük ölçüde kabaran borçlarının 14.000.000 lira tutan faizini ödeyemeyecek duruma düştü, faizin ancak yarısını para olarak ödeyebileceğini ilân etti. Bu hal de Avrupa’da Osmanlı Devleti’ne karşı kötü bir hava yarattı.

Advertisement

Bu sırada Selanik Olayı denilen olayın da patlaması havayı büsbütün bulandırdı. Avrupa devletleri, Osmanlı devletine verilmek üzere «Berlin Memorandumu» denilen ağır bir bildiri hazırladılar (30 mayıs 1876). Fakat o gece Abdülâziz indirilip V. Murat hükümdar ilân edildiği için bu memorandumu bildiremediler.

Savaş ve Mütareke

Kısa bir müddet sonra, Sırplar Osmanlı Devleti’ne başvurarak Bosna’yı işgal edeceklerini, Karadağ’ın da Hersek’e asker göndereceğini bildirdiler. Uygun cevap alamayınca devlete karşı savaş açtılar.

Bu savaşta ağır yenilgiye uğrıyan Sırplar Avrupadan yardım istediler. Avrupa devletlerinin araya girmesiyle savaş durdu, barış konuşmaları başladı. Bu sırada, hastalığının iyi olmıyacağı anlaşılan V. Murat tahttan indirildi, II. Abclülhamit padişah oldu. Sırplar’ la uyuşulamadığından savaş yeniden başladı. Çar tarafından atanan bir Rus generalinin komuta ettiği Sırp ordusu ezildi, Sırpların en önemli dayanağı olan Aleksinaç Kalesi alındı. Rusya, Osmanlı Devleti’ne bir nota vererek, mütareke yapılmasını istedi. İngiltere de Doğu meselesinin görüşülmesi için İstanbul’da bir konferans toplanmasını ileri sürdü. Osmanlı Devleti bu teklifleri kabul etti.

Tersane Konferansı

İstanbul’da toplanan konferansa İngiltere, Fransa, İtalya, Almanya ve Rusya devletleri delege gönderdiler Bu delegeler kendi aralarında toplanarak Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan ve Bosna-Hersek işlerini görüşüp kararlarını Osmanlı Devleti’ne bildirmek istediler. Konferans 23/12/1876 günü Haliç’te, Tersane Sarayı’nda toplandı, Osmanlı Hariciye Nazırı Saffet Paşa açış konuşmasını yaparken, öteden beri hazırlanmakta olan Kanun-i Esasi’nin ilân edildiğini bildiren toplar atılmaya başlandı. Osmanlılar Avrupa devletlerinin Balkanlar hakkındaki tekliflerini raddettiler. Konferans hiçbir sonuca varmadan dağıldı.

Advertisement

Osmanlı – Rus Savaşı

Bundan sonra Rusya’nın İstanbul büyükelçisi İgnatyev büyük Avrupa devletlerini dolaştı, Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne karşı girişeceği hareketlere müsaade sağlamaya çalıştı. Bunun üzerine İngiltere, Doğu meselesi için Londra’da yeni bir konferans toplanmasını teklif etti. Toplanan bu konferansın kararlarını ve ayrıca Çar tarafından yapılan teklifleri Osmanlı Devleti kabul etmedi. Bu ret cevapları üzerine Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş açtı (1877). O zaman Türkiye’ye tâbi olan Rumanya, Sırbistan, Karadağ devletleri ile Osmanl Devletine karşı ayaklanan Bulgarlar da Rusya ile birlikte savaşa katıldılar.

Savaşı Yıldız Sarayı’ndan idare eden II. Abdülhamit’in komutanları arasında anlaşmazlıklar görüldü. Plevne’de Osman Paşa’nın, Anadolu Cephesi’nde Ahmet Muhtar Paşa’nın ve bütün ordunun büyük kahramanlık ve fedakârlıklarına rağmen, komutanın fena olması yüzünden savaş kaybedildi. Bu arada Abdülhamit Çar’dan barış istedi. Balkanları aşıp Edirne’yi alan Ruslar, barış şartlarını bildirdiler. Bu şartlar kabul edildi ve mütareke yapıldı. İngiltere, Rusya’ya karşı bir gösteri yapmak üzere, donanmasını Marmara’ya gönderdi. Ruslar da buna karşılık olarak karargâhlarını Ayastefanos’a taşıdılar. Antlaşma 3 mart 1878’de burada yapıldı.

Antlaşmanın Şartları

Antlaşmayı Osmanlı Devleti adına Hariciye Nazırı Saffet Paşa ile Berlin Büyükelçisi Sadullah Paşa, Rusya adına da İgnatyev ile Nelidov imzaladılar. Osmanlı Başdelegesi Saffet Paşa, antlaşmayı uzun uzun ağladıktan sonra imzallyabiİdi.

Antlaşma, Osmanlı Devletinin Avrupa’daki topraklarını tasfiye ediyordu. Rumanya, Sırbistan, Karadağ egemenliklerini ele alıyorlar, Tuna’dan Akdeniz’e kadar, Rus etkisi altında, Türkiye’ye tâbi büyük bir Bulgaristan kuruluyordu. Osmanlı Devleti’ne Avrupa’da yalnız Arnavutluk’la Trakya ve Bosna-Hersek gibi topraklar kalıyordu. Fakat bu topraklardan birçoğunun da devletle sınır bağlantısı kalmıyordu. Rusya’nın istediği 1.410.000.000 ruble tutarındaki harb tazminatını Osmanlı devleti ödiyecekti. Rusya bu paranın bir milyar rublesini almaktan vazgeçti, karşılığında Ardahan, Kars, Batum, Bayazıt başta olmak üzere Asya’da ve Avrupa’da bazı yerlerin kendisine bırakılmasını istedi. Osmanlı devleti bunu da kabul etti.

Önce İngiltere, sonra öteki büyük Avrupa devletleri, hükümleri çok ağır olan bu antlaşmadan duydukları endişeyi belirttiler. Sonunda, Paris Antlaşmasını bozan Ayastefanes Antlaşmasının Paris Antlaşmasını imzalamış olan devletler tarafından Berlin’de yeniden incelenmesine karar verildi, Osmanlı Devleti, Rusya’nın yeni bir saldırışına karşı korunmak için İngiltere ile de bir savunma antlaşması yaptı ( 1878), bir Rus saldırışında İngiltere’nin Osmanlı Devleti’ne gerekli yardımı yapması karşılığında Kıbrıs Adası’nı İngiltere’ye bıraktı

Ayastefanos Antlaşması hiçbir zaman tatbik mevkiine konmadı.


Leave A Reply