Bent nedir? Bent kelime anlamı ile şiirde, edebiyatta bent nedir, çeşitleri nelerdir? Bent, nazım biçimleri hakkında bilgi.
Bent
Bent Farsça bend sözcüğünün biçimidir. Türkçedeki anlamı bağdır. Edebiyattaki kullanımıyla anlamın tamamlandığı dize kümesi; düz yazıda kendi içinde bir bütünlük taşıyan parça (paragraf), yasa maddesidir.
Nazımda en küçük birim, bir anlam birliği olması zorunluğu bulunmayan ama bir uyum (ahenk) birliği olan dizedir (mısra). Kendi başlarına tam anlam taşıyan tek dizeler (azade) dışında en küçük iki dizeden oluşan (beyit) ve duruma göre sınırları çok genişleyen çeşitli bentler kullanılmıştır. Halk şiirinde genel geçerliliği olan bent, manilerden koşmalara, türkülerden destanlara kadar her zaman dörtlüktür. Her dörtlüğün ilk iki dizesi bir hazırlık, giriş, biraz da rastgele söylenmiş satırlar olsa da anlam son iki dizedeki bütünlüğe bağlanır. Divan şiirinde beyitle kurulan nazın biçimleri (gazel, kaside, ket’a, özel beyit yapısıyla müstezat) dışında, tek dörtlükten oluşan biçimler (rubai, tuyug) ve dört dize ile on dize arasında değişen bentlerle kurulu musammaflaı kullanıldı. Bu gibi şiirlerde anlam, uyak dizgesinin belirleyici zorlamasıyla bent sonunda tamamlanır: Dört dizeli (murabba, terbi) beş dizeli (muhammes, tahmis taştir), altı dizeli (müseddes, tesdis), yedi dizeli (müsebba) sekiz dizeli (müsemmen), on dizeli (muaş-şer).
Ayrıca terkib-i bend ve terci-i bend adları verilen nazım biçimlerinde, aynı uyağa bağlı 7-10 beyitli haneler ayrı bir vasıta beytinin anlam özüne bağlanarak bütünleşir. Bu gibi şiirlerde hane ve vasıtanın bileşimine bir bent denir: Terkib-i bentlerde vasıta beyti süreklilikle değiştiği halde terci-i bentlerde hep aynı kalır, tekrarlanır. Her ulusun edebiyatında çok değişik birim ve boyutlarda kullanılmış olan bentler ölçü (vezin) durakları ve uyak dağılımları gibi ulusal beğeninin yeğlemelerini yansıtan değerlerdir; kesin kurala bağlanamaz. Klasik edebiyat dönemlerinde sanatçıların uymak zorunda kaldıkları, dışına çıkamadıkları kesinlikler olan bentler, yeni edebiyatlarda yerini özgür sınırlara ve sanatçıların kişisel kullanımlarına bırakır; değişmez bir disiplin olmaktan çıkar. Bu yüzden günümüz Türk şiirinde de bent yapısı bakımından ayrılması gereken hiçbir kural yoktur; her biçim şairin yeğlemesine göre değişime uğrar.
