Bitkilerde aşı ve aşılanma ya da aşılama nedir ne anlama gelmektedir? Kaç çeşit aşı çeşidi vardır? Bitkilerde aşı ile ilgili genel bilgiler.
Daha çok yabani bir ağacın dalı veya gövdesi üzerine aynı familyadan ve daha iyi bir türden alınan parçaları ekleme işidir.
Bir meyve ağacını tohumdan, daldırma veya çelikle yetiştirmek mümkün olmadığı zaman aşıya başvurulur. Aşılanan ağaç hem gençleşir, hem daha erken ve daha iyi cins ürün verir. Böylece, yabani ağaçlardan meyve ağacı yetiştirmek, bazı meyvelere uygun gelmeyen topraklarda istenilen meyveyi elde etmek sağlanmış olur.
Bahçıvancılıkta iki çeşit aşı vardır: 1) Kalem aşısı, 2) Göz aşısı (yaprak aşısı).
1 — Kalem Aşısı a) Yarma aşı, b) Çoban aşısı, c) İngiliz kalem aşısı denilen üç ayrı şekilde yapılır.
a) Yarma aşı elma, armut, ayva gibi yumuşak çekirdeklilere, bir de asmalara uygun bir aşı şeklidir. Kayısı, şeftali, kiraz ve erik gibi meyva ağaçlarına pek gelmez. Çünkü bu ağaçlar kolaylıkla zamk atarlar. Bu aşı ile aşılanacak ağacın iyi kalitede bir ağaç olması gerekir. «Anaç» denilen bu ağacın hastalıklara dayanıklı, düzgün, kuvvetli ve dikildiği toprağa uymuş bir ağaç olması lâzımdır. İkinci iş, «aşı kalemi» ni seçmektir. Aşı kalemi verimliliği denenmiş, orta yaşlı ve hastalıksız ağaçlardan alınan orta kalınlıkta dallardan kesilen çubuklardır. Bu dalların olgun, koyu renkli ve parlak olmaları gerekir. Bu dal, anaç üzerinde açılan yarığa yerleştirilir, sonra üzeri rafya veya pamuk ipliğiyle sarılır.
b) Çoban aşısı meyva ağaçlarında, daha çok kalın dallı, kalın gövdeli ağaçlarda kullanılır. ilkbaharda (mart sonundan mayıs ortalarına kadar) ağaçlara su yürüyüp de kabuğun odunundan ayrılacağı bir zamanda yapılır. Bunun için anaç, aşı yapılacak yerden yatay olarak kesilir. Ote yandan, 10-15 sm. uzunluğundaki kalem, ucu sivriltildikten sonra, odunla kabuk arasına sokulur. Sonra, pek sıkı olmıyacak şekilde, bağlanır, macunlanır.
c) İngiliz kalem aşısı bağcılıkta ve meyva ağaçlarında kullanılır. Asmada kalemle anacın aynı kalınlıkta olması lâzımdır.
2 — Göz aşısı veya yaprak aşısı bir yıllık bir dal üzerinden bir parça kabukla beraber kesilip alınan bir gözün gene bir yaşında bîr gövde üzerine yapıştırılmas ile yapılan aşıdır.
