Üretim, tüketim ve dağıtıma coğrafi konumun etkisi nasıldır? Coğrafi konumun ekonomik olarak önemi ve etkileri nelerdir, hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Coğrafi Konumun Üretim Tüketim ve Dağıtıma Etkisi
Ekonomik faaliyetlerin yapıldığı veya yapılacağı alanın bulunduğu konum, üretim, tüketim ve dağıtımı oldukça etkiler.
Dünya’da yaşamaya en elverişli alanlar orta kuşakta ılıman iklimlerin görüldüğü alanlardır. Bu da buralarda üretim ve tüketimin artmasına neden olur. Bu kuşakta dört mevsimin belirgin yaşanması tarımsal ürün çeşitliliğini artırmaktadır. Çok sıcak Ekvator bölgesi ve çok soğuk kutuplar bölgesi hem tarımsal ürünlerin yetişmesini hemde çeşidini sınırlamaktadır.
Sıcak bölgelerdeki sık ormanlar ve aşırı sıcaklar ile kutup bölgelerindeki soğuk ve karlı şartlar ulaşımı zorlaştırmaktadır. Nüfusun az yaşadığı alanlar tüketimin sınırlı olduğu alanlardır.
Bulunulan alanın özel konumu yani; yerşekilleri, denize göre konumu, önemli su ve ticaret yollarına göre durumu, önemli üretim ve tüketim merkezlerine yakınlığı, sermaye merkezlerine göre konumu, üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetlerini olumlu ya da olumsuz olarak etkilemektedir.
Türkiye orta kuşakta ve ılıman iklim kuşağında Akdeniz iklimi etkisi altındadır. Bu nedenle dört mevsim belirgin olarak yaşanır.
Üç tarafının denizlerle çevrili olması, yerşekillerinin çeşitliliği gibi nedenlerden dolayı, farklı iklim tipleri ve tarımsal üretim çeşitliliği görülmesi, farklı tarım ürünlerinin yetişmesini ve ekonomik faaliyetlerin çeşitli olmasını ortaya çıkartır.
Türkiye, üç kıta arasında yer alarak bu kıtalardaki ülkeler arasında önemli bir yol üzerindedir. Asya, Avrupa, Ortadoğu ülkeleri arasında olup, ekonomi, kültür, sosyal yönleri farklı sekiz ülke ile komşudur.
Ülkemiz, İran hariç komşularından daha geniş ve daha kalabalıktır. Bu ülkelere açılan gümrük kapılarından yapılan taşımacılık ve ticaret ekonomik açıdan büyük önem taşır.
Türkiye petrol ve doğalgaz kaynaklarının fazla olduğu Ortadoğu ve Orta Asya ülkelerinden bazılarına komşu, bazılarına da yakındır. Ortadoğu’nun petrol ve doğalgazına muhtaç, sanayisi gelişmiş Avrupa ülkeleri ile Avrupa’nın teknolojisine muhtaç Ortadoğu ülkeleri arasında bir köprü durumundadır ve bu ülkelerin ticareti Türkiye’ye ekonomik kazanç sağlar.
Özellikle 1977’de açılan, Irak petrollerinin dünyaya pazarlanmasını sağlayan Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattı çok önemlidir. Ancak Körfez Savaşı ve sonrasında yaşanan olumsuzlardan dolayı ülkemiz bu boru hattından faydalanamamaktadır.
Ayrıca inşaatı yakın dönemde tamamlanmış olan Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı Türkiye’yi önemli bir enerji koridoru yapacaktır. Özellikle son yıllarda imzalanan antlaşmalarla ülkemiz hem enerji ihtiyacının bir bölümünü hem de Ortadoğu ve Türk Cumhuriyetlerinin petrol ile doğal gazını boru hatlarıyla Avrupa’ya taşımaktadır.
Türkiye deniz ulaşımı açısından da önemli bir konumdadır. Üç tarafının denizlerle çevrili olması ve boğazlara sahip olması deniz ticareti için önemlidir. Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler ancak İstanbul ve Çanakkale boğazlarıyla açık denizlere açılabilmektedir. Boğazlar hem ekonomik hem de stratejik bir öneme sahiptir.
Ülkemiz İstanbul ve Çanakkale Boğazları’ndan ekonomik olarak gerektiği gibi faydalanamaktadır. Ayrıca boğazlar üzerinden taşınan petrol, büyük tehlikelere yol açmaktadır. Bazı yıllarda yaşanan büyük kazalar sonucunda çevre kirliliği yaşanmakta ve İstanbul şehrinin güvenliğini tehlikeye sokmaktadır.
Okyanuslar arasındaki en kısa ve yoğun deniz ulaşımı da Akdeniz ile Kızıldeniz arasındaki Süveyş Kanalı üzerinden sağlanmaktadır. Türkiye’nin bu yolda kullanılan önemli limanları vardır. Bu durum hem ulaşımda hem de ticarette avantaj sağlamaktadır.
İskenderun Limanı tarih boyunca önemli bir liman olmuştur. Ancak Coğrafi Keşifler sonucunda önemi yitirmiş olsa da Süveyş Kanalı’nın açılması ile tekrar önemini kazanmıştır. Özellikle Doğu Akdeniz limanları içerisinde en önemli limanlardan biridir. Süveyş Kanalı’nın açılması Fransa’nın Marsilya Limanı’nı da olumlu yönde etkilemiş ve limanın eski gücünü kazanmasını sağlamıştır.
