Endoplazmik retikulum nedir? Kaç çeşit endoplzmik retikulum vardır ve bunların görevleri ile özellikleri ile ilgili bilgiler.
Endoplazmik Retikulum Nedir? Özellikleri ve Görevleri Nelerdir?
Hücre zarını çekirdek zarına bağlayan kanallardan meydana gelir. Endoplazmik retikulum, alyuvarlar hariç, genelde bütün ökaryotik hücrelerde bulunur. Her hücrenin endoplazmik retikulumu, kendisine özgü bir yapıya sahiptir. Bu nedenle endoplazmik retikulum kanalcıkları, sabit bir yapıda olmayıp, hücrenin işlevine göre değişebilir.
Hücrelerde iki çeşit endoplazmik retikulum vardır:
Granülsüz endoplazmik retikulum:
Üzerinde ribozom bulunmaz, düz bir yapıya sahiptir. Genellikle; karaciğer, testis, ovaryum, böbrek üstü bezi, bağırsak mukozası gibi işlevleri birbirinden farklı hücrelerde bulunur.
Granülsüz endoplazmik retikulum üzerindeki enzimler, özellikle karaciğer hücrelerinin ilaç ve zehirleri etkisiz hale getirilmesinde etkilidir. Ayrıca kas hücrelerinde kalsiyum iyonlarının depolanmasında görev yapar.
Granüllü endoplazmik retikulum:
Zarları üzerinde ribozom bulunduğu için, granüllü bir görüntüye sahiptir. Ribozomlar, endoplazmik retikulum üzerine düzenli aralıklarla dizilir. Bu tip endoplazmik retikulum, özellikle protein sentezinin hızlı olduğu hücrelerde daha iyi gelişir. Çünkü zarları üzerinde bulunan ribozomlar protein sentezler.
Ribozomlarda sentezlenen protein, endoplazmik retikulum kanallarına geçer. Proteinler ya doğrudan metabolik faaliyetlerde kullanılır ya da golgi aygıtına gönderilerek son şeklini alması ve hücre dışına salgılanması sağlanır.
Endoplazmik retikulumun başlıca özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Zarları üzerinde bulunan ribozomların sentezlediği protein moleküllerini golgi aygıtına taşır.
- Granülsüz endoplazmik retikulum, yağ sentezi yapar (steroid hormonlar).
- Sitoplazma sıvısıyla birlikte hücre içi yapılarına desteklik sağlar
- Hücre içi dolaşımı sağlar, iyon ve küçük molekülleri gerekli bölgelere taşır.
- Hücrede asitik ve bazik tepkimelerin, birbirlerini etkilemeden meydana geldiği ortamın oluşmasında görev alır.
- Çizgili kaslarda, kasın gevşemesi ve kasılmasında rol oynar.
- Endoplazmik retikulumun, yapı ve fonksiyon yönüyle çekirdekle yakın ilişkisi vardır.
