İbnü’l Eşas kimdir ve ne yapmıştır? İbnü’l Eşas hayatı, biyografisi, ayaklanması ve sonuçları hakkında bilgi.
İbnü’l Eşas
İbnü’l Eşas; tam adı Abdurrahman Bin Muhammed İbnü’l-eşas (d. 704), Irak valisi Haccac bin Yusuf’a karşı 699-701 arasında girişilen ayaklanmanın lideri olarak ün kazanan Emevi komutanıdır.
Soylu Kinde kabilesinden gelen İbnü’l-Eşas, yönetim kademelerinin giderek alt tabakadan kişilerin eline geçmesi üzerine, önceleri yakınlık duyduğu Emevilere ters düşmeye başladı. Emevilere ve öteki “kötü” Müslümanlara karşı Nâsırü’l-Müminin (Müminlerin Yardımcısı) unvanını alması, Haccac’la ilişkilerinin kopmasına ve aralarındaki çatışmanın bir ayaklanmaya dönüşmesine yol açtı.
Haccac, Kâbil bölgesindeki (bugün Afganistan’da) bir ayaklanmayı bastırmak üzere 699’da Kûfeli ve Basralı askerlerden oluşturulan ve “Tavuskuşları Ordusu” olarak bilinen üstün bir kuvvetin başına İbnü’l-Eşas’ı getirmişti. İbnü’l-Eşas da Kâbil bölgesine girdikten sonra, seferi sürdürmek için ilkbahara değin beklemeye karar vermişti. Haccac’ın hemen harekete geçilmesi için baskı yapması üzerine başlayan anlaşmazlık, İbnü’l-Eşas ve askerlerinin ayaklanmasıyla sonuçlandı.
. Irak’ın içlerine doğru ilerlemeye başlayan İbnü’l-Eşas, geçtiği yerlerde hem Araplardan, hem de Arap olmayanlardan yeni askerler topladı. Yoluna devam ederken girdiği iki çarpışmadan birinde zafer kazandı, öbüründe zor durumda kaldı. Bunun üzerine Basra’dan Kûfe’ye geri çekildi.
Bu arada Halife Abdülmelik bin Mervan’ ın Suriye’den düzenli bir biçimde gönderdiği takviye birliklerle durumunu sağlamlaş-tıran Haccac, Kûfe’nin dışındaki Deyrü’l-Cemacin’de İbnü’l-Eşas’ın 200 bin kişilik üstün ordusuyla karşı karşıya geldi. Öte yandan halifenin temsilcileri el altından ayaklanmacılarla görüşmeler yaparak Haccac’ı görevden almayı, ayaklanmaya katılan askerlere Suriyeli askerlere ödenene denk bir ücret ödemeyi, ayrıca İbnü’l-Eşas’a bir valilik vermeyi önerdiler. Önerileri geri çeviren Iraklılar Eylül 701’deki çarpışmada yenilgiye uğradılar. Haccac’ın komutasındaki ordunun çetin bir çarpışma sonunda Şattü’d-Duceyle kıyısındaki Maskin’de, Irak ordusunu yok etmesiyle ayaklanma kesin biçimde bastırıldı. Sistan’a kaçabilen askerler de daha sonra teslim oldu. İbnü’l-Eşas sığındığı Kâbil’de 704’te öldürüldü.
